Maryi 23 hady, Kryścinie — 22.
Maryja pracuje jurystam na dziaržsłužbie, Kryścina vučycca dystancyjna ŭ polskim univiersitecie na mastackaj śpiecyjalnaści.
«My vučylisia ŭ BDU, ale na roznych fakultetach. Ja vučyłasia spačatku na chimfaku, ale paśla pierajšła na śpiecyjalnaść «miedycynskaja ekałohija» (vyvučała ŭpłyŭ faktaraŭ asiarodździa na zdaroŭje), — raskazvaje Kryścina. —
A paznajomilisia my ŭ studenckim teatry BDU. Pastupova pačali ŭdzielničać u śpiektaklach, u vyniku navat vystupali na teatralnym fiestyvali «Kufar».
Kali pačalisia akcyi ŭ žniŭni 2020 hoda, dziaŭčaty pačali ŭ ich udzielničać.
«Kali ja była małaja, maja mama vychodziła na Płošču-2010. Tady jana mnie štości raskazvała, što adbyvajecca. Ja da kanca, moža, i nie razumieła, ale ŭ škole spračałasia z nastaŭnikam historyi, jaki abaraniaŭ prezidenta. Napeŭna, hladziełasia heta zabaŭna, — paśmichajecca Maryja. — Ale ciapier ja vyrasła, skončyła ŭniviersitet i pajšła na pracu u dziaržaŭnaj ustanovie. Ja na svaje vočy ŭbačyła peŭnyja pracesy, jakija adbyvajucca ŭ dziaržavie — i jany mnie nie spadabalisia. Mnie nie spadabałasia toje, što davodzicca rabić samoj, nie spadabałasia staŭleńnie da mianie.
Ale hałoŭnuju rolu hrali padziei 9-11 žniŭnia. Absalutna vypadkova ja trapiła ŭ samy huščar padziej.
9 žniŭnia my z maim chłopcam prahałasavali — zrazumieła za kaho — i pajšli ŭviečary ŭ bar na Zybickuju. A paśla vyjšli na vulicu — i nie zrazumieli, što adbyvajecca. Suviaź užo pačała źnikać, na vulicach šmat ludziej, za 40 mietraŭ ad nas staić šerah amapaŭcaŭ.
Tady my byli vymušanymi ŭdzielnikami padziej — i ja nie razumieju, čamu ja ŭ svaim horadzie musiła biehać i chavacca pa dvarach, kab dabracca dadomu.
I byŭ taki momant: idziem pa dvarach, internet nie pracuje i raptam vybuch, niejkaje śviatło… Było vielmi strašna, bo nie viedaješ, što adbyvajecca.
Nu i paśla, kali ja pačytała i ŭbačyła fota taho, što adbyvałasia ŭ horadzie — było strašna, było baluča. Ja šmat płakała.
I tamu, napeŭna, ja pačała vychodzić — i emocyi źmianilisia. Mianie taksama prabivała na ślozy, ale ŭžo ad honaru za ludziej i ad pačućcia adzinstva».
«Ja rasła ŭ takoj siamji, što viedała ź dziacinstva, što adbyvałasia ŭ Biełarusi hetymi hadami. Mnie raskazvali i što było ŭ 1994, i ŭ 1999. Tamu ja zaŭsiody kiepska staviłasia da ŭłady, ale ličyła tak: ničoha nie źmienicca, tamu ja źjedu, — raskazvaje Kryścina. — Ale pierałomny momant dla mianie byŭ dzień, kali pasadzili Viktara Babaryku. Ja pieražyvała za jaho, heta vielmi kranuła majo serca.
A za paru dzion da 9 žniŭnia ja była ŭ centry horada ź siabroŭkaj. Pierad nami prajechaŭ mikraaŭtobus, ź jaho vybiehli amapaŭcy i schapili niejkaha chłopca prosta pierad nami. Nie viedaju za što — chłopiec prosta stajaŭ.
My pabiehli chavacca ŭ dvary, było vielmi strašna.
A paśla byli padziei 9-11 žniŭnia. Ja chacieła vyjści na vulicu, ale było vielmi strašna, čuła vybuchi… I paśla hetaha ja vyrašyła pajści na pieršuju žanočuju akcyju na Kamaroŭcy».
Zatym Maryja i Kryścina niekalki razoŭ vychodzili na maršy. Na adnym ź ich 30 žniŭnia i było zroblena kultavaje fota. Dziaŭčaty padkreślivajuć — jany spakojna staviacca da ŁHBT, padtrymlivajuć svabodu dla ŭsich ludziej. Ale ramantyčnych stasunkaŭ pamiž imi niama. Jany nie sustrakajucca, a prosta siabrujuć.
«Ja sustrakajusia z chłopcam. Ale prymaju siabie, napeŭna, jak biseksuałku, — kaža Maryja. — Razumieju, što ciaha da dziaŭčyn u mianie jość».
Toje ž kaža i Kryścina.
Ale pacałunak na fota nie mieŭ niejkaha seksualnaha padtekstu. Dziaŭčaty kažuć, što heta prosta ich tradycyja.
«Heta ŭ nas takaja tradycyja — u niejkija značnyja momanty rabić fota, dzie my całujemsia. Usio pačałosia z našaha pieršaha sumiesnaha padarožža. My byli ŭ Kijevie, hulali pa Bataničnym sadzie. Było vielmi pryhoža, my ŭbačyli jak niejkaja paračka całujecca, zdymaje sabie łav-story… i my vyrašyli taksama zrabić sabie takuju fotačku.
I pamiž toj pieršaj fatahrafijaj i zdymkam z 30 žniŭnia było jašče šmat-šmat fotak z našymi pacałunkami», — paśmichajucca dziaŭčaty.
I takoje ž tradycyjnaje dla siabie fota jany i vyrašyli zrabić u letni viečar pierad šeraham AMAPa.
«Tolki adna žančyna vykazała nam, maŭlaŭ, što heta nie da miesca, maŭlaŭ, ludzi pakutujuć, a my zładzili cyrk.
Ale ž my rabili heta dla siabie! Nas fotkała siabroŭka, my navat nie dumali, što nas buduć zdymać žurnalisty», — kažuć dziaŭčaty.
Paśla fota razyšłosia pa internetu.
«Šmat znajomych pisała: oŭ, hladzi, ty zaśviaciłasia na fota! Mnie napisała navat dziaŭčyna, u jakoj ja kaliści rabiła stryžku i jana bačyła mianie adzin raz u žyćci. Jana napisała mnie pad fotazdymkami «Žyvie Biełaruś!», i było vielmi pryjemna adčuvać, što čałaviek na maim baku, adčuvać padtrymku, — kaža Maryja. — Uvohule ŭsie znajomyja, jakija ŭbačyli fota, adreahavali vielmi stanoŭča. Ale kali fota pościli na ruskamoŭnaj prastory, u kamientach pačynaŭsia luty treš. Adnojčy dziaŭčynka niejkaja napisała: «A, dyk ich užo vykryli, heta rasijskija pravakatarki, navat navina była». Ja navat napisała joj: dyk dajcie tady spasyłku na tuju navinu. Adkaz byŭ: šukajcie sami, heta paŭsiul užo jość!»
Vystava «Budučynia Biełarusi, jakaja stvarajecca žančynami» ŭ Vilniusie. Heta biełaruski žanočy pratest, jaki źniali piać fotažurnalistak: Iryna Arechaŭskaja, Nadzieja Bužan, Darja Burakina, Vijaleta Saŭčyc i Volha Šukajła.
Kryścina raskazvaje, što jaje znajomyja taksama padtrymali, ŭbačyŭšy fota.
«Ale byli niejkija ludzi, jakija pisali ŭ kamientach: nam takaja svaboda nie patrebnaja! I było pryjemna, kali mianie pačynali abaraniać absalutna nieznajomyja ludzi, adkazvajučy, što kali my za svabodu, to za svabodu dla ŭsich», — zhadvaje Kryścina.
Baćki Maryi fota nie bačyli i pa siońnia.
«Maja mama bačyła, — kaža Kryścina. — Joj nie vielmi spadabałasia, ale adreahavała spakojna».
Akramia taho, Kryścinu praz hetaje fota vyklikali ŭ milicyju.
«Ja vykłała zdymak u instahram. Staronka ŭ mianie adkrytaja, pad maim imiem. I pad kaniec dvuchmiesiačnaha terminu, ciaham jakoha mohuć pryciahnuć da adkaznaści za administratyŭnyja pravaparušeńni, mnie pryjšła papierka pa artykule 23.34.
Ja nie viedała, što rabić, prakansultavałasia z advakatam. Jon paraiŭ schadzić, supakoiŭ, što, najchutčej, budzie štraf, — raskazvaje Kryścina. — Ja pryjšła ŭ milicyju — ale ja nie viedała tady, čamu mienavita mianie vyklikali, bo mianie nikoli nie zatrymlivali. I ŭ milicyi mianie pytajucca: razumiejecie, čamu vas vyklikali? Nie, kažu. I tady małady milicyjant raskładvaje pierada mnoju vialikija razdrukoŭki fotak z našym pacałunkam i skrynšoty majho instahrama.
Ale da suda nie dajšło. Ja tak razumieju, heta było jak niejkaja tłumačalnaja razmova, mnie dali padpisać niejkuju papieru, nakštałt ja bolš tak nie budu».
Paśla 30 žniŭnia dziaŭčaty ŭdzielničali ŭ niekalkich maršach, na ščaście, ich nie zatrymlivali.
Ciapier jany zastajucca ŭ Biełarusi, ale razdumvajuć, što rabić dalej.
«Ja chaču pasprabavać pažyć u inšaj krainie — ale heta nie značyć, što ja nie viarnusia», — kaža Kryścina.
«My z maim chłopcam taksama abmiarkoŭvali emihracyju, — pryznaje Maryja. — Ale pakul heta tolki razmovy. Praŭda, mama skazała mnie tak: «Kali vyrašyš źjechać, ja dapamahu materyjalna».
Ale i strašna štości mianiać. Usio ž u mianie zastajecca nadzieja i viera, što śviatło pieramoža ciemru. Vieru, što dabro pieramoža.
Tak, maršy ścichli. Ale ž nastroj nikudy nie padzieŭsia. Ja i pa siońnia baču ludziej ź biełymi branzaletami. Mnie zdajecca, ničoha nie spyniłasia, bo toje, što padniałosia, ŭžo spynić niemahčyma. Nielha spynić cunami».
