Fota Nadziei Bužan
Viktar Marcinovič na budzma.by analizuje situacyju, u jakoj apynułasia biełaruskaje hramadstva letam 2020 hoda.
Kraina, utykanaja kamierami videanazirańnia, niby dziedaŭ harodčyk — pudziłami, ciapier usia razmalavanaja hrafici «3%». Daŭnym-daŭno, kali stolki kamieraŭ jašče nie było na našych vulicach, a ličba «3%» ničoha nie značyła, «ZUBRoŭcaŭ» vyličvali i sadžali za adzinkavy nadpis «Svabodu Maryniču!» (paraŭnajcie «zaradžanaść» taho nadpisu z tezaj, što staić za hrafici «3%»).
I samaje hałoŭnaje — ŽESaŭcy, jakija raniej kidalisia na luby zaniuchany «ŠOS» i zasupremlivali jaho ciaham sutak z momantu źjaŭleńnia, ciapier byccam prosta hladziać, nie śpiašajucca bracca za pendźli. I mnie heta niejak ciažka zrazumieć. Chiba tyja bajavyja zafarboŭščyki z kamunalnaj haspadarki adčuli, što raniej haražy raśpisvali «ZUBRoŭcy», «chartyjcy», «BNFaŭcy», a ciapier za toj nakremzanaj ličbaj moža stajać susied pa padjeździe?
Šarahovyja sustrečy z vybarščykami na Banhałory źbirajuć natoŭpy, jakich nie viedaŭ nie tolki farmat šarahovych sustreč z vybarščykami, ale i sam park Družby narodaŭ.
Adnak samaja hałoŭnaja źmiena — bolš tonkaja i tyčycca chutčej nie padziej, a reakcyi ludziej na tyja padziei.
Viedajecie, da 2020 hoda luby dobry ŭčynak, asabliva ŭ palitycy, vyklikaŭ nie chvalu šanavańnia, a srač.
Nu, voś, naprykład, Niaklajeŭ, znany biełaruski paet, žyvy kłasik, asoba ź biassprečnaj reputacyjaj, kidaje vyklik uładzie ŭ 2010 hodzie. I zamiest «dziakuj» čuje «pradaŭsia Kramlu». Niechta špurlaje ŭ masavuju śviadomaść dezu pra toje, što Niaklajeva finansuje Surkoŭ, i hramada, zamiest taho kab pamiatać, što Niaklajeŭ — «svoj», (a tyja, chto namahajecca jaho dyskredytavać — nie), pačynaje zaciata rubicca, ci zdradziŭ Niaklajeŭ Biełarusi. Kali ŭ 2001-m apazicyja abiraje pamiž Domašam i Hančarykam, usie, chto sočyć za hetym, łajucca adno z adnym. I heta takaja naša tradycyja. Kali chočaš, kab ludzi pierasvarylisia, kiń u kalektyŭny rozum lubuju «sračazdolnuju» kostku i hladzi, jak sabaki rvuć adzin adnamu žyvaty.
Toje, što ŭ Biełarusi niešta mocna źmianiłasia, stała zrazumieła, kali nie spracavaŭ staranna vypiečany «vidosik» z Capkałam.
Niechta mocna zaparyŭsia, kab heta ŭsio zrežysavać i źniać, raźlik byŭ na toje, što zaraz usiu krainu pierasmyknie ŭ sprečkach pra maralny partret stvaralnika PVT. Ale na brud nie pavialisia navat «tvitarskija», u adkaz zahučali vielmi niepryjemnyja arhumienty pra maralny partret tych, chto takija «vidosiki» zamaŭlaje, i, karaciej, zaduma pravaliłasia.
A na minułym tydni štaby troch alternatyŭnych kandydataŭ biez asablivych vysiłkaŭ abjadnalisia. Fotazdymak, jaki zamacavaŭ abjadnańnie, — dobraja ikona leta-2020 dla historyi.
Tak, možna skazać, što ŭłada dobra «padyhrała» hetamu źjadnańniu, zarehistravaŭšy kandydatam tolki adnaho z troch pretendentaŭ, a dvuch asnoŭnych sapiernikaŭ zakryŭšy ŭ astrozie (raniej jaje rašeńni byli bolš raźličanymi na srač — rehistravać usich i hladzieć, jak biedaki rubiacca za resursy i vybarščyka). Ale, jak pakazvajuć šmat jakija dziejańni apazicyi ŭ kancy dzievianostych, navat hublajučy amal usio, možna nie źjadnoŭvacca, a praciahvać svarycca (kamu cikava, pračytajcie pra historyju raskołu BNF). I tut my bačym vidavočna inšuju, zdolnuju na supolnyja dziejańni na karyść spravy Biełaruś.
I heta tolki pačatak dzivosaŭ.
Raniej prykmietaj «rozumu» čałavieka ŭ FB była zdolnaść raźnieści ŭ truchu čužy hodny ŭčynak.
Naprykład, kali niechta z byłych niejtralnych robić hučnuju zajavu suprać sistemy, razumnik musić pačać kukarekać: «A dzie jany raniej byli?», «A čamu tolki ciapier?». Chacia łahičnym było b pamiatać, što hetaja asoba ciapier «z nami», a tamu jaje treba nie ckavać, a padbadziorvać.
I tak, zrazumieła, što ŭ vypadku Biełarusi nijakich «z nami» niama, bo ŭ nas hramadstva nievialikich hrup, u jakim raźjadnoŭvać praściej, čym źnitavać vakoł jakoj zaŭhodna idei. Ale lubaja pieramoha dasiahalnaja vyklučna źjadnańniem, to zachavańnie takoj maniery razumnikaŭ, jakaja ŭchvalałasia łajkami, ni da čoha dobraha nie viało.
I tut realnaść i noravy biełaruskich sacyjalnych miedyjaŭ jak padmianili.
Ja baču, što luby krytyčny zakid u Tvitary ci FB błakujecca ŭ pieršych ža kamientach. Chtości nadumaŭ «vyvieści na čystuju vadu» Prakopjeva, chtoś — paździekavacca ź intanacyj «chatniaj haspadyni» Cichanoŭskaj u vystupie na BT. Takich kamientaraŭ nie załajkvajuć, jak raniej, a vielmi chutka staviać na miesca: «Nie padabajecca — pasprabuj lepiej», «Nie da času zubaskališ» i h. d.
A tyja śpiecyjalisty, što padjudžvajuć krytykavać, pahublali ŭsie svaje arhumienty, byłyja tezy robiacca słabymi ŭ novaj situacyi. Nu, kštałtu adviečny biełaruski srač pra «hrantasosaŭ»: jakija hranty, kali ŭ prezidenty pajšoŭ bankir z asabistym kapitałam, jakoha chapiła b na try kampanii?
Biełarusy sapraŭdy mocna pastaleli, ichnyja pavodziny robiacca padobnymi na pavodziny hramadstva, a nie sielskaj šobły.
Akramia bačnych voku ŭ hetym jość jak minimum dźvie hłybinnyja pryčyny, pra jakija ja raspaviadu ŭ svaich nastupnych tekstach.
