U kancy červienia Minsk na try dni zastaŭsia biez čystaj vady. Najbolš prablema zakranuła Frunzienski i Maskoŭski rajony. Spačatku ŭłady całkam admaŭlali prablemu. U vyniku ž Śledčy kamitet zavioŭ kryminalnuju spravu z-za słužbovaj chałatnaści (č. 2 st. 428 Kryminalnaha kodeksa). Zhodna z papiaredniaj infarmacyjaj, niajakasnaja vada trapiła ŭ vodapravod praź biaździejańnie ci niajakasnaje vykanańnie svaich abaviazkaŭ słužbovymi asobami.
Jak takaja avaryja mahła adbycca? Čamu stalicu dahetul całkam nie pieraviali na artezijanskuju vadu? I jak heta zrabić ź minimalnymi zatratami? Bačańniem situacyi z «Našaj Nivaj» padzialiŭsia były rabotnik «Minskvodakanała», dobra znajomy ź situacyjaj.
Padvoz vady ŭ Sucharavie padčas avaryi. Fota Dźmitryja Bruško, Tut.by
Valarjan Bieły pracavaŭ na pradpryjemstvie kala 40 hadoŭ, byŭ hałoŭnym miechanikam. U 2003-m syšoŭ na piensiju. A ŭ 2009-m pravodziŭ niezaležny enierhaaŭdyt pradpryjemstva dla Instytuta enierhietyki.
«Tamu ja viedaju dobra, što było raniej. A sustrakajučysia z mnohimi rabotnikami, u kursie situacyi i ciapier», — zaŭvažaje jon.
«Kali b pry zapusku vady prysutničaŭ technołah, jon by adčuŭ pach»
U śpiecyjalista jość svaja viersija, čamu miesiac tamu ledź nie pałova Minska zastałasia biez čystaj vady. Pryčynaj jon ličyć niapravilny zapusk sistemy paśla ramontu.
«Ramantavaŭsia adzin z vadavodaŭ Kryłoŭskaha vadaschovišča, pa jakim vada pastupaje na ačyščalnyja zbudavańni. Takija raboty pravodzilisia šmat razoŭ, i isnujuć peŭnyja praviły ŭvodu kamunikacyj u ekspłuatacyju paśla ramontu.
Pieradusim treba było pramyć tunel i, zapuskajučy na ačyščalnyja zbudavańni vadu, rehulavać jaje prytok. Nie puskać adrazu, nie pravieryŭšy jakaść. Technołah musiŭ pahladzieć, što tam budzie pastupać. Kali b jon prysutničaŭ, jon by adčuŭ pach, nie zapuściŭ by hetuju vadu.
A jaho, vidać, nie było. Niechta adzin vyrašyŭ: «Uklučajem sistemu na poŭnuju moc» — i «zadušyŭ» usiu stancyju», — apisvaje mahčymy varyjant padziej Bieły.
Na «Minskvodapravodzie» spačatku apraŭdvali drenny pach vady haračym nadvorjem. Były miechanik kaža, što sapraŭdy ŭ letniuju śpioku vada ŭ vadaschoviščy pačynaje ćviści. Ale heta adbyvajecca praktyčna štohod. Usio, što patrabujecca ad śpiecyjalistaŭ u hety čas, — asabliva pilna sačyć za tym, što pastupaje na stancyju.
«Vada, kali pastupaje z adkrytych krynic, niasie roznyja prymiesi. Štości pastupova adkładajecca ŭ trubapravodzie. I heta źlažałaja masa pry zapusku paśla ramontu mahła ŭzmucić uvieś sastaŭ», — vykazvaje zdahadku były miechanik.
Valarjan Bieły miarkuje, što adna z asnoŭnych prablem, jakaja pryviała da avaryi, — heta kadry.
«Biada ŭ tym, što aŭtarytarny styl kiravańnia pryvioŭ da taho, što pazvalniali amal usich dumajučych ludziej. Zastalisia ŭ asnoŭnym vykanaŭcy. Heta nie apošni raz, ja dumaju, biez tałkovych śpiecyjalistaŭ padobnaje moža adbyvacca i dalej», — ličyć mužčyna.
«Artezijanskaj vady ŭ Minska z zapasam, śvidraviny stajać u reziervie»
Razmovy pra toje, kab pieravieści stalicu całkam na artezijanskuju vadu, viaducca ŭžo niekalki dziesiacihodździaŭ. Voś-voś adbudziecca, abiacajuć ułady. Ale termin kožny raz pieranosicca — spačatku na 2013-y, paśla na 2018-y, a jašče paźniej na 2025-y.
«Było niekali rašeńnie pabudavać u Viazyncy jašče adzin vodazabor, na 40-50 tysiač kuboŭ, i takim čynam dapamahčy pieravodu na artezijanskuju vadu. Ale admovilisia — niama hrošaj», — uspaminaje adzin z płanaŭ Valarjan Bieły.
Jość tut paradoks. U pačatku nulavych Minsk spažyvaŭ za sutki 750 tysiač kubamietraŭ vady. Ź ich 210 tysiač davała ačyščylnaja stancyja, a 540 tysiač — artezijanskija śvidraviny. Siońnia stalica raschoduje 460 tysiač kubamietraŭ vady za sutki (130-150 tysiač ź ich — z pavierchnievych krynic). Atrymlivajecca, artezijanskaj vady ŭ Minska z zapasam.
Čamu spažyvańnie źniziłasia?
Nasielnictva pačało masava stavić prybory ŭliku i ekanomić resursy (i, adpaviedna, svaje hrošy).
«12 hod tamu norma vodaraschodu była 300 litraŭ vady na sutki. Siońnia jana stała 140», — adznačaje śpiecyjalist.
Paśla taho jak vadu stali raschodavać mienš, niekalki śvidravin uviali ŭ rezierv. Ale ich mahutnaści pry ŭmovie pravilnaj ekspłuatacyi musiać zachavacca — zaćvierdžanyja zapasy jość pa kožnaj stancyi.
«Śvidraviny treba rehularna ŭklučać i prapampoŭvać. Nielha pakidać ich u reziervie nadoŭha. Śvidravina pačynaje źnižać svoj debiet, bo filtry zarastajuć kalmatantam. Pavinien być žorstki hrafik, jaki budzie kantralavacca. Ale ŭ suviazi z tym, što da kožnaj stancyi davodziacca narmatyvy pa ŭdzielnych raschodach elektraenierhii, jany starajucca nie puskać u pracu śvidraviny, jakija majuć horšy ŭdzielny raschod. I jany adstojvajucca. Peŭna, 10-15% mahutnaściaŭ užo stračana», — miarkuje Valarjan Bieły.
Kab vady chapiła na ŭvieś Minsk, treba pieraraźmierkavać haradskija sietki. Naprykład, u rajonie Dziciačaj čyhunki i Dražni jość lišak.
«Kab zabiaśpiečyć Kastryčnicki i Frunzienski rajony artezijanskaj vadoj, miarkujecca z 8-j stancyi («Vickaŭščyna») pabudavać vadavod i pampavać siudy ŭzamien tamu, što idzie z ačyščalnych stancyj. Aproč taho jość mahčymaść nakiravać vadu z 10-j stancyi («Fielicyjanava»).
Jość jašče vodazabor «Navinki», jaki kaliści davaŭ 70 tysiač kubamietraŭ vady na sutki, a siońnia — 38 tysiač. To-bok 30 tysiač kubamietraŭ pa kamunikacyjach, jakija isnujuć, možna padać u Masiukoŭščynu — biez usiakich zatrat», — dzielicca bačańniem situacyi śpiecyjalist.
Samyja vialikija raschody — budaŭnictva vadavoda ad 8-j stancyi. Kali b dziaržava ŭziała ich na siabie, astatnija pracy vodakanał moh by pravieści za košt ułasnych srodkaŭ na kapitalny ramont, upeŭnieny Valarjan Bieły
«Treba nie sychodzić ad hetych pytańniaŭ, a vyrašać», — kaža jon.
