Navat paśla zakančeńnia vajny savieckaja ŭłada praciahvała represii suprać svajho naroda.
Aryšty i vyvazy nie spynialisia da śmierci Stalina. I tyčylisia jany nie tolki tych asob, chto niejkim čynam supracoŭničaŭ z fašystami. Šmat ni ŭ čym nie vinavatych ludziej byli aryštavanyja abo departavanyja ŭ hłyb SSSR. Naprykład, u 1951 hodzie za adnu noč pa ŭsioj Zachodniaj Biełarusi i Ukrainie byli departavanyja siemji vieteranaŭ polskaj armii Andersa, jakija vajavali ŭ składzie vojskaŭ sajuźnikaŭ i jakija ŭdzielničali ŭ kryvavym šturmie niamieckich umacavańniaŭ manastyra Monte-Kasina ŭ Italii.
Paśla vajny mnohija z tych, chto vajavaŭ u polskaj armii, viarnulisia žyć dadomu ŭ Zachodniuju Biełaruś i byli pryznanyja ŭdzielnikami Druhoj suśvietnaj vajny. Za adnu noč na 1 krasavika 4520 byłych «andersaŭcaŭ» byli aryštavanyja, ich majomaść kanfiskavana, a siemji departavanyja ŭ Kazachstan i Sibir.
Michaił Barysievič, žychar Baranavič, byŭ śviedkam taho, jak ŭ 1951 hodzie prachodziła adna z takich departacyjaŭ. I ŭ 1998 hodzie, niezadoŭha da śmierci, jon padzialiŭsia ŭspaminami. Raspaviadaŭ, što vyvozili ludziej letam, tamu, mahčyma, heta była niejkaja inšaja departacyja. Nie mienš žudasnaja dla prostych ludziej. Mnohija z tych niaščasnych nie pieražyli transparciroŭki ŭ daloki kraj. A niekatoryja nikoli nie viernucca na radzimu…
«U 1950-m hodzie ja ŭładkavaŭsia ŭ Baranavičach na vuhalny skład. Jon znachodziŭsia ŭ rajonie łakamatyŭnaha depo. Heta byŭ skład Dziaržreziervu. Sakretny. Mianie ŭziali na pasadu kamandzira adździaleńnia ŭzbrojenaj achovy. Ja sam nie achoŭvaŭ, u mianie byli padnačalenyja. Ja trochi ŭ dušy navat hetym hanaryŭsia.
Skład uščylnuju padychodziŭ da vaŭkavyskaj rampy, jakaja ciahnułasia da bramy baranavickaj turmy.
Uletku 1951 hoda na vaŭkavyskaj rampie źjavilisia 15—16 vahonaŭ-cialatnikaŭ. Skład adrazu ačapili «čyrvonapahońniki» z sabakami, uzbrojenyja aŭtamatami. Heta było za 70 mietraŭ ad majho składa, i ja vydatna ŭsio bačyŭ.
Adrazu paśla ačapleńnia stali padjazdžać mašyny ZIS-5 ź Pieršych Traćciakoŭ. Na kožnaj mašynie znachodziłasia prykładna pa 40 čałaviek, u tym liku i invalidy, biez ruk, biez noh — siadzieli adzin na adnym, niekatoryja byli z kuferačkami, z kłunkami. Šmat chto ŭ brudnaj sialanskaj vopratcy. Śpiakota była strašnaja. Usie trymalisia jak mahli…
Tady była Baranavickaja vobłaść. Ludziej, napeŭna, z usioj vobłaści zvozili! Kolki sabak treba było, kolki achoŭnikaŭ z aŭtamatami! Ludziej na placoŭku kala turmy pahruzili, a potym nakiravali ŭ ciapłuški. Ujaŭlajecie, 15 vahonaŭ napakavać? Kolki mašyn padjazdžaje?!
Adrazu pajšoŭ słych, što hruziać «vorahaŭ naroda». Ceły dzień pryvozili i pryvozili …
Užo narod z horada staŭ źbiracca, svajaki tych, kaho departavali, ź vioski paśpieli pryjechać. A vajennyja ŭsie vazili i vazili — užo na terytoryi turmy miesca nie było.
Mašyna padychodzili adrazu da ciapłuški, a ludziej śpichali i śpichali. Chto zamarudziŭsia — adrazu prykładami ŭ śpinu.
A ludziam i spraŭlać patrebu treba było. Pad vahonami znachodzilisia i mužčyny, i žančyny, saramlivaści nie było. A pobač stajali svajaki, svajaki ź dziećmi pravodzili. Niekatoryja chłopčyki, hadoŭ 10—12, prabiralisia da vahonaŭ, šukali svajakoŭ, a ich prykładami adhaniali.
Na nastupny dzień vahony praciahvali zapaŭniać. Heta strašnaje vidovišča — «cialatnik» nabivali kolki mahli.
Mnie zdajecca, što heta savieckaja ŭłada pomściła «zachodnikam». Pomściła ludziam za toje, što žyli pad palakami, pad niemcami padčas vajny. Hetych «palakaŭ», «zachodnikaŭ» balšaviki čamuści jak ahniu bajalisia. Nie viedaju čamu. Tamu i nasielnictva naša patrapiła ŭ niałasku…»
