I choć prajšło ŭžo kolki miesiacaŭ z času źjaŭleńnia publikacyj Ja.Sałamieviča i S.Pietrykieviča (na žal, jany nia vyklikali dyskusii), aktualnaść uźniataj u ich prablemy (kultura movy) nie pamienšała.
Dziakuj Janku Sałamieviču, jakomu ci nie adnamu z sotniaŭ biełaruskich piśmieńnikaŭ, žurnalistaŭ, linhvis¬taŭ tak zarupiŭ bol rodnaha słova, što jon nia moh ściarpieć i nie pahrebavaŭ čarnavoj pracaj, kab sabrać i lakanična patłumačyć šmatlikija moŭnyja fakty, jakija śviedčać pra chiby ŭ movie Biełaruskaha radyjo. Hetyja fakty dosyć typovyja, ich nieabaviazkova pašpartyzavać. U vypadku razhladu publikacyi Ja.Sałamieviča na vytvorčych naradach ci ŭ pracesie samaadukacyi kožny supracoŭnik radyjo biaź ciažkaści «paznaje» svaje moŭnyja ahrechi i pry žadańni moža ich pazbavicca.
Kaštoŭna toje, što filolah starejšaha pakaleńnia pieradaje dośvied uvažlivaha słuchańnia i acenki hučalnaha słova maładym ludziam, u pryvatnaści pracaŭnikam huma¬nitarnaj sfery.
Nia raz i ja paryvaŭsia adhuknucca ŭ druku na jakaść niekatorych radyjo‑ i telepieradač, zanatoŭvaŭ parušeńni normaŭ vymaŭleńnia, nacisku, uvohule słovaŭžyvańnia. Naprykład: hurbA śniehu, Ubrana pałova płoščy; vykarystańnie śćviardžalnaj čaścicy (rusizmu) da zamiest pravilnych tak, ale, aha dy inšych u dyjalohu. Jak dobra, što vialikuju častku i maich padobnych nazirańniaŭ uvabraŭ źmiastoŭny artykuł Ja.Sałamieviča.
Słušnuju krytyku na adras Biełaruskaha radyjo S.Pietrykievič uspryniaŭ jak paklop. U adroźnieńnie ad «nieabjektyŭnaha» aŭtara artykuła, jon uziaŭ na siabie rolu «praŭdzivaha» letapisca i praroka — kali padaje źviestki z historyi i siońniašniaha dnia biełaruskaha radyjo i telebačańnia, kali viaščuje nieviasioły los radyjo i biełaruskaj movy ŭ jaho prahramach. S.Pietrykievič, adnak, nia robić sproby schavać svajo aŭtarytetnaje «ja», asabliva tam, dzie jamu čamuści treba padtrymać i navat pachvalić radyjo. Dumajecca, kali b hetaje «ja» (u vodhuku ŭžyta piać razoŭ) skiravać na abaronu biełaruskaj movy, to zadača jaje zachavańnia i daskanaleńnia nie była b takoju nievyrašalnaju, jak miarkuje S.Pietrykievič.
…Pamiataju na specseminary dakład Siarhieja Pietrykieviča — zdolnaha, surjoznaha studenta. Jon vyvučaŭ kulturu movy peryjadyčnaha druku, u pryvatnaści hazety «Źviazda». Byli zroblenyja tonkija nazirańni adnosna pravilnaści formy słova, jaho ŭžyvańnia. Praŭda, u studentaŭ analiz časam vyklikaŭ niazhodu: zavialikaja była pryviazanaść da akademičnych słoŭnikaŭ. Viedajem ža: słoŭniki i hramatyki nie zaŭsiody i nia poŭna adlustroŭvajuć prajavy žyćcia słova. Moŭnaja praktyka bahaciejšaja za ŭsiakija słoŭniki i hramatyki.
A ciapier mianie prosta ašałamiła: toj samy Pietrykievič, jaki jašče niadaŭna vypracoŭvaŭ i adstojvaŭ u studenckim daśledavańni paniaćcie moŭnaha ideału (bieź jaho nie raźvivajecca litaraturnaja mova), faktyčna admaŭlaje biełaruskaj movie ŭ mahčymaści i patrebie dasiahnuć naležnaha ŭzroŭniu — krychu vyšejšaha, čym siońnia vałodajuć Ju. Zajcaŭ ci U.Trapianok. Pieršamu, nasupierak śćvier¬džańniu S.Pietrykieviča, vyjaŭna nie staje miakkaści vymaŭleńnia zyčnych. Naprykład, u naźvie pieradačy «Słužba biaśpieki», jakuju rehularna viadzie Ju. Zajcaŭ, u abodvuch słovach s hučyć ćviorda. Chaciełasia b čuć bolej «sakavitaści» u admietnym hołasie U.Trapianka.
Nie baicca hrechu S.Pietrykievič za svaje niespraviadlivyja ŭpiki, ździeklivy ton na adras biełaruskaj movy i jaje addanych nośbitaŭ: «prasłavutaje asymilacyjnaje pamiakčeńnie», «dobrazyčliŭcy».
Zhodny z «histaryčnaj» častkaj artykułu S.Pietrykievča, dzie havorycca, što ŭ savieckija časy addavałasia šmat uvahi padrychtoŭcy materyjałaŭ dla pieradač radyjo, vučobie dyktaraŭ. Isnavała dobraja praktyka ŭličvać dumku słuchačoŭ. Kankretyzuju.
U 50‑ia studenty Mienskaha pedahahičnaha instytuta imia M. Horkaha Valancin Rabkievič i Kim Skurat vykazali zaŭvahi («LiM», 18.04.1959) pra dyktarskaje vymaŭleńnie na Biełaruskim radyjo niekatorych słoŭ, u tym liku proźvišča Sjedzielnikava. Tady supracoŭniki radyjo nia stali šukać linhvistyčnaha apraŭdańnia, kab vymaŭlać «pašpartny» zapis proźvišča, a pahadzilisia ź biełaruskim słycham i hustam studentaŭ. Z taho času my nie adno dziesiacihodździe z pryjemnaściu čuli: «Čytała dyktar Sjadzielnikava».
Biassprečna, na Biełaruskim radyjo, aprača nazvanych S.Pietrykievičam dyktaraŭ sa znakam «plus» (Śviatłana Šušakova, Marharyta Zacharyja), jość i inšyja pradstaŭniki dobraj «staroj škoły» — Kaciaryna Nieściarovič (ciapier Jahorava?), Uładzimier Bakleičaŭ. Padabajecca i mnie mova Viktara Babieja, Michasia Drynieŭskaha…
Kab ža tolki prafesijnaja daśviedčanaść i tvorčy nabytak pracaŭnikoŭ słova pieradavaŭsia jak maha bolšaj kolkaści biełaruskich moŭcaŭ!
Niejkaj razhublenaściu, niaŭpeŭnienaściu vieje ad napisanaha S.Pietrykievičam. Aŭtar vodhuku apynuŭsia ŭ stanoviščy łodki, hnanaj chvalami: «Adny pamyłki projduć, a druhija źjaviacca — što zrobiš, ludziam u pryncypie ŭłaściva pamylacca».
Poŭny pesymizm! Adna nadzieja: minuć časy ŭsiakija (značyć, siadzi cicha i čakaj). Na žal, tak rasčytvajecca sens Siarhiejevych natatkaŭ.
Ci heta ščyra, ad dušy?!
