Najbolšaja ščylnaść biełarusaŭ-mihrantaŭ siońnia ŭ Litvie, a ŭ Hiermaniju jeduć u asnoŭnym žančyny
Mihracyja ź Biełarusi ŭ hety momant znachodzicca na pikavych značeńniach za ŭsiu sučasnuju historyju krainy — taki trend u svaim daśledavańni zafiksavaŭ dyrektar Instytuta «Palityčnaja śfiera» Andrej Kazakievič. Daśledavańnie ab mihracyi biełarusaŭ u Hiermaniju, Łatviju, Litvu, Polšču i Estoniju da i paśla 2020 hoda palitołah prezientavaŭ padčas XI Mižnarodnaha Kanhresa daśledčykaŭ Biełarusi, jaki prajšoŭ u Hdańsku 22-24 vieraśnia. Klučavyja vysnovy ź jaho pryvodzić Deutsche Welle.
Najbolšaja ščylnaść biełarusaŭ — u Litvie
Cikavaść da daśledavańniaŭ dyjaspary mocna vyrasła paśla 2020 hoda, bo raniej padobnych sistemnych daśledavańniaŭ mihracyi biełarusaŭ praktyčna nie było.
«Paśla 2020 hoda było šmat dyskusij nakont taho, kolki biełarusaŭ pakinuła krainu. Tamu my vyrašyli zapuścić hety cykł daśledavańniaŭ, kab razumieć, jak iduć mihracyjnyja pracesy. Tym bolš, što nikoli raniej takoha kulturnaha i palityčnaha ŭpłyvu dyjaspary na pracesy ŭ Biełarusi nie nazirałasia», — patłumačyŭ na prezientacyi ŭ Hdańsku palitołah Andrej Kazakievič.
Daśledčyki vyvučali mihracyju ŭ piać krain: Hiermaniju, Łatviju, Litvu, Polšču i Estoniju. Danyja, pa słovach palitołaha, źbirali z aficyjnych krynic i ad dziaržorhanaŭ kožnaj krainy.
«Akramia taho, my źviartalisia ŭ inšyja ahienctvy, naprykład, u słužbu zaniataści, kab atrymać infarmacyju pra biełarusaŭ na rynku pracy», — patłumačyŭ Kazakievič.
Danyja ŭ daśledavańni pryviedzienyja na kaniec 2022 hoda.
Kali hladzieć na ščylnaść pražyvańnia biełarusaŭ, to Litva lidziruje ź vialikim adryvam — 17 čałaviek na tysiaču nasielnictva ŭ Litvie.
«Tolki ŭ Litvie biełarusy majuć surjoznuju dolu ŭ mihracyi, kala 40 pracentaŭ ad usich mihrantaŭ. Na takim fonie stanoviacca zrazumiełymi apošnija dyskusii ŭ Litvie, maŭlaŭ, biełarusy nie tak razumiejuć historyju. Biełarusy realna prykmietnyja ŭ hetaj krainie», — tłumačyć palitołah.
U Polščy pakazčyk ščylnaści biełarusaŭ — 5,8 na tysiaču nasielnictva, u Estonii 2,3, u Łatvii 1,4, a ŭ Hiermanii — 0,3.
Ličby na histaryčnym maksimumie
Na kaniec 2022 hoda ŭ Polščy žyło 200 tysiač biełarusaŭ, u Litvie — 48 tysiač, u Hiermanii — 28 tysiač.
Andrej Kazakievič padkreślivaje, što va ŭsich krainach dynamika mihracyi pazityŭnaja, a ličby znachodziacca na histaryčnych maksimumach.
«Ciapier my nazirajem pik źniešniaj mihracyi, i heta novy fienomien dla sučasnaj Biełarusi. Samy pakazalny rost u Litvie: da 2017 hoda tut pražyvała 5-6 tysiač biełarusaŭ, a ŭ 2023 hodzie — kala 60 tysiač, rost u 12 razoŭ».
Akramia taho, daśledavańnie pakazała, što rost kolkaści mihrantaŭ pačaŭsia nie paśla 2020 hoda, jak usie miarkujuć, a paśla 2017-ha. «Heta asabliva vidać pa Polščy i Litvie, i źviazana z ekanamičnymi prablemami ŭ Biełarusi, a taksama sa spraščeńniem dostupu na rynak pracy dla peŭnych katehoryj pracaŭnikoŭ ź Biełarusi», — tłumačyć palitołah.
Biełaruś pakidajuć u asnoŭnym kvalifikavanyja rabotniki va ŭzroście ad 25 da 40 hadoŭ, i pryčyny dla emihracyi ŭ ich čaściej ekanamičnyja.
Paśla 2020 źjechała 180 tysiač?
Havoračy pra mihracyju paśla 2020 hoda, Andrej Kazakievič adznačaje, što dakładnyja ličby paznačyć ciažka, ale možna zafiksavać kalidory hraničnych značeńniaŭ.
Pavodle jaho acenak, z krainy paśla 2020 hoda źjechała kala 180 tysiač čałaviek. U Litvu — ad 19 da 24 tysiač, u Polšču — 120-140 tysiač, kala paŭtary tysiačy prypadaje na Łatviju i Estoniju, a ŭ Hiermaniju paśla 2020 hoda pierajechała kala 4-5 tysiač biełarusaŭ.
Što tyčycca tych, chto pierajechaŭ mienavita pa palityčnych pryčynach, to dakładnaj statystyki, pa słovach Kazakieviča, niama. «Nie zaŭsiody zrazumieła, što ličyć «palityčnaj mihracyjaj», akramia taho, nie ŭsie krainy dajuć humanitarnyja DNŽ abo padajuć statystyku pa humanitarnych DNŽ», — kaža palitołah.
Pavodle ekśpiertnaj acenki, zasnavanaj na intervju z arhanizacyjami, jakija pracujuć ź mihrantami, palityčnymi možna ličyć ad 30 da 50 adsotkaŭ tych, chto źjechaŭ. «Tracina — heta tyja, chto sapraŭdy byŭ pad pahrozaj, a pałova — tyja, chto pierastrachavaŭsia», — havoryć palitołah.
U astatnich, jak raspavioŭ Kazakievič, byli albo ekanamičnyja, albo źmiešanyja pryčyny dla adjezdu.
70% biełaruskich mihrantaŭ u Hiermanii — žančyny
Jak pakazała daśledavańnie, Hiermanija nie źjaŭlajecca papularnaj krainaj dla emihracyi biełarusaŭ. Na kaniec 2022 hoda ŭ krainie žyło kala 28 tysiač biełarusaŭ (biez uliku tych, chto ŭžo atrymaŭ niamieckaje hramadzianstva).
Paśla 2020 hoda ŭ Hiermaniju ź Biełarusi źjechała paraŭnalna nievialikaja kolkaść čałaviek (4-5 tysiač), ź ich 2 tysiačy — pa palityčnych pryčynach. «Mahčyma, dalej ličby buduć raści, ale ŭ Hiermaniju biełarusam składana trapić», — kaža aŭtar daśledavańnia.
FRH vyłučajecca siarod inšych krain, jakija daśledavalisia, pa niekalkich paramietrach.
Tak, u Hiermanii najbolšy adsotak biełarusaŭ-mihrantaŭ (56,9%) maje pastajanny dazvoł na žycharstva (PDŽ). Dla paraŭnańnia: u Litvie z PDŽ žyvie tolki 5% biełarusaŭ, a ŭ Polščy — 16,5%.
Akramia taho, Hiermanija lidziruje pa kolkaści mihrantaŭ-žančyn. Dola žančyn siarod mihrantaŭ ź Biełarusi składaje 70%, u Polščy i Litvie — kala 25-30%.
«Hetaja situacyja ŭ cełym charakternaja dla Zachodniaj Jeŭropy. Jość mihracyja pa siamiejnych abstavinach, žančyny vychodziać zamuž. Ale i adsotak studentak u Niamieččynie taksama 70%. Treba taksama ŭličvać strukturu zaniataści: u Polščy i Litvie bolš budaŭnikoŭ, u toj čas jak u Hiermanii siarod biełarusaŭ šmat lekaraŭ i miedsiaścior», — kaža daśledčyk.
Čytajcie taksama:
MZS Polščy nie budzie razryvać damovu ź vizavym ahienctvam u Biełarusi
«Situacyja strašnaja». Jakaja budučynia Kanhresa daśledčykaŭ Biełarusi?
