Navukoŭcy: eŭtanazija, mahčyma, isnavała ŭ impieryi inkaŭ
Vučonyja z dapamohaj kampjutarnaj tamahrafii pasprabavali razhadać tajamnicu śmierci žančyny inkaŭ, jakaja žyła ŭ XVI stahodździ. Jaje mumifikavanyja pareštki znachodziacca ŭ muziei ŭ Miunchienie.
Mumija žančyny impieryi inkaŭ. XVI stahodździe. Mahčyma, jaje zabojstva śviedčyć ab isnavańni ŭ inkaŭ eŭtanazii. Fota: journals.plos.org
Mumija maładoj žančyny patrapiła ŭ bavarskija zbory ŭ pačatku XX stahodździa. Padčas Druhoj suśvietnaj vajny jana straciła abiedźvie nahi nižej za kalena. Pieršapačatkova vučonyja mierkavali, što astanki naležać čałavieku, jaki žyŭ na terytoryi Jeŭropy ŭ bałocistaj miascovaści.
Ale daśledavańnie stabilnych izatopaŭ vadarodu i azotu pakazała, što jana charčavałasia ŭ asnoŭnym morapraduktami, rybaj i kukuruzaj. Taki typ charčavańnia charakterny dla žycharoŭ uźbiarežža sučasnych Čyli i Pieru. Da taho ž vałasy žančyny byli pieraviazanyja tkaninaju z vałoknaŭ šerści siamiejstva takich viarbludavych, jak łama i alpaka.
Z dapamohaj kampjutarnaj tamahrafii vučonyja zdoleli vyśvietlić, što žančyna była pa-źviersku zabitaja. Pra heta śviedčyli frahmienty kaściej tvaru, jakija znachodzilisia ŭ zadniaj častcy čerapa. Mahčyma, jany tudy patrapili paśla śmierci, kali tkanka mozhu raskłałasia.
U žančyny taksama była rana na łbie daŭžynioj kala 7 sm, jakaja, jak śćviardžajuć vučonyja, zjaviłasia prykładna ŭ momant śmierci. Charaktar traŭmaŭ śviedčyć ab tym, što tvar nie byŭ razdušany paśla śmierci (naprykład, pry apoŭźni ŭ mahile).
Vyniki sudova-miedycynskaj ekśpiertyzy pakazali, što žančynu zabili, chutčej za ŭsio, niejkim instrumientam z zakruhlenymi krajami.
Spačatku daśledčyki vykazali dumku, što žančynu mahli prynieści ŭ achviaru. Da takoj dumki ich schilali padobnyja paškodžańni tvaru, što vyjavili na mumii chłopčyka la voziera Tytykaka ŭ Balivii, jaki byŭ pryniesieny ŭ achviaru baham.
Adnak kampjutarnaja tamahrafija pakazała, što ŭ achviary była hipiertrafija mijakardu i fibroz u toŭstaj i pramoj kiškach. Takija simptomy śviedčać ab tym, što žančyna mieła parazitarnuju chvarobu Šahasa, jakaja raspaŭsiudžanaja ŭ Łacinskaj Amierycy.
Dla paćviardžeńnia dyjahnazu navukoŭcy vyvučyli frahmienty tkanak kišečnika i pramoj kiški pad mikraskopam. Heta dapamahło vyjavić unutrykletačnych parazitaŭ Trypanosoma cruzi, jakija i jość ŭzbudžalnikami chvaroby Šahasa. Test DNK taksama paćvierdziŭ najaŭnaść hienietyčnaha materyjału parazita ŭ tkankach žančyny.
Ludzi hetaj chvarobaj zvyčajna zaražajucca ad tryatomavych ci «pacałunkavych» kłapoŭ. Paśla zaražeńnia mnohija nie adčuvajuć nijakich simptomaŭ, albo jany mohuć być vielmi lohkimi i niepraciahłymi, takija jak paskoranaje sercabićcio, hałavakružeńnie, bol u hrudziach, addyška.
Ale ŭ niekatorych chvaroba moža pierajści ŭ chraničnuju stadyju, jakaja bieź simptomaŭ moža ciahnucca dziesiacihodździami, a zatym prajavicca ŭ formie sardečnaj niedastatkovaści, parušeńnia rytmu serca ci paražeńnia stravavalnaj sistemy.
Daśledavańnie mumii žančyny śviedčyć ab tym, što ŭ jaje chvaroba Šahasa mieła chraničnuju stadyju. A stupień fibrozu ścienak anusu dazvoliła im śćviardžać ab tym, što hetaje zachvorvańnie mahło stać pryčynaj śmierci.
Daśledčyki miarkujuć, što navat, kali b jana nie była zabitaja, jaje cieła było nastolki słabym, što nie mahło zmahacca z chvarobaju. Hety fakt pastaviŭ pad sumnieńnie viersiju ab tym, što žančynu prynieśli ŭ achviaru baham. Bo viadoma, što takimi achviarami stanavilisia ludzi biez bačnych prykmiet chvaroby ci cialesnych paškodžańniaŭ.
Ale analiz vałasoŭ žančyny pakazaŭ, što za niekalki miesiacaŭ da śmierci jana pačała jeści bolš naziemnaj ježy zamiest marskoj. Zvyčajna ježaj, jakaja bahataja na białki naziemnych žyvioł, naprykład łamaŭ, jak pakazaŭ analiz inšych mumij inkaŭ, karmili tych, chto pryznačaŭsia da achviaraprynašeńnia. Hety fakt śviedčyć na karyść viersii ab tym, što žančynu rychtavali da achviaraprynašeńnia.
Takim čynam, vučonyja tak i nie pryjšli da ahulnaj vysnovy. Dakładna nieviadoma, ci była žančyna, mumija jakoj zachoŭvajecca ŭ bavarskaj kalekcyi, pryniesienaja ŭ achviaru baham albo ŭdary pa tvary byli pryznačanyja dla taho, kab pakłaści kaniec jaje pakutam, što byli vyklikanyja chvarobaj Šahasa.
Kali schilacca da apošniaj viersii, to ŭ takim vypadku možna śćviardžać, što inki praktykavali eŭtanaziju.
Čytajcie jašče:
Navukoŭcy: niebinarnyja ludzi isnavali jašče ŭ kamiennym vieku
Zubny kamień nieandertalcaŭ daŭ materyjał dla antybijotyku novaha pakaleńnia
Vučonyja: sučasnyja ludzi atrymali vialikija nasy ŭ spadčynu ad nieandertalcaŭ
