Łukašuk pra toje, jak vyhladaje nacyjanalnaja ideja va ŭmovach vymušanaha padziełu biełaruskaha hramadstva
Žurnalist i aŭtar sieryi knih pra nacyjanalnuju ideju Źmicier Łukašuk parazvažaŭ u efiry pieradačy «Treba pahavaryć» «Biełsata» pra pošuk biełaruskaj nacyjanalnaj idei i pahrozu novaha padziełu biełarusaŭ.
Źmicier Łukašuk u časie intervju. Stop-kadr videa «Biełsat»
Jak šukaŭ biełaruskuju nacyjanalnuju ideju
Jak zhadvaje Źmicier Łukašuk, da nieabchodnaści pošuku nacyjanalnaj idei jon razam z adnadumcami pryjšoŭ u 2018 hodzie. Padstavaj dla hetaha stali padziei 2014 hoda va Ukrainie.
«Niahledziačy na toje, što Ukraina straciła častku Danbasa, straciła Krym, ukraincy ŭźnialisia i baranili svaju krainu, svaju nacyju i svaju hodnaść. U nas uźnikła pytańnie ab tym, što adbudziecca, kali raptam hety ruski śviet z takimi ž samymi metami pryjdzie i ŭ Biełaruś. Što skažuć biełarusy? Što jany buduć rabić? Što ich zmoža abjadnać? Jakaja ideja, meta, ideały prymusiać ich stać na abaronu svajoj Baćkaŭščyny? Ci jość niejkaja nacyjanalnaja ideja, jakaja prymusić baranić svajo?»
— dzielicca svaimi razvahami Łukašuk.
Heta pryviało da taho, što na «Jeŭrapiejskim radyjo», dzie pracuje Łukašuk, vyrašyli parazvažać na temu nacyi, nacyjanalnaj śviadomaści, nacyjanalnaj identyčnaści i nacyjanalnaj idei.
«U nas pastaŭlena była takaja meta — nie abmiažoŭvacca tolki myślarami, fiłosafami, daśviedčanymi ludźmi. Było vyrašana, što aproč ich buduć muzykanty, paety, piśmieńniki, rekłamisty i ekanamisty i hetak dalej. Kab kožny moh vykazać svajo bačańnie i byŭ stvorany śpiektr mierkavańniaŭ, niejki kalejdaskop, ź jakoha možna było b vybirać», — adznačaje žurnalist.
Što lažyć u asnovie razvažańniaŭ pra biełaruskuju nacyjanalnuju ideju
Źmicier Łukašuk zhadvaje, što paśla vychadu druhoj knihi pra nacyjanalnuju ideju, teksty dźviuch knih byli apracavany śpiecyjalnaj prahramaj z metaj pošuku asnoŭnych terminaŭ i słoŭ, jakija najbolš paŭtarajucca. U vyniku takimi słovami byli mova, niezaležnaść, svaboda.
Upłyŭ padziej 2020 hoda na biełaruskuju nacyjanalnuju ideju
Makiet pieršaj knihi, u jakoj byli sabranyja intervju z roznymi ludźmi ab biełaruskaj nacyjanalnaj idei, byŭ hatovy ŭ lipieni 2020 hoda. Na pačatku žniŭnia byli dumki nie vydavać knihu, bo nacyjanalnaja ideja prysutničała na vulicach biełaruskich haradoŭ, i adukoŭvać ludziej užo nie było patreby. Ale było vyrašana spravu zaviaršyć i knihu vydać.
«U pačatku listapada, kali ŭžo było strašna ładzić niejkija akcyi, my arhanizavali prezientacyju knihi. Niahledziačy na niebiaśpieku, zała była poŭnaj. I što cikava, kali raniej na takich mierapryjemstvach amal na sto adsotkaŭ prysutničali tyja ludzi, jakich ty daŭno viedaješ, to ciapier ja pryjšoŭ na prezientacyju i amal 90% ludziej bačyŭ pieršy raz. Sapraŭdy, padziei 2020 hoda abudzili ludziej»,
— adznačaje Łukašuk.
Kolki nacyjanalnaha składnika było ŭ pratestach
Łukašuk adznačaje, što bolšaść ludziej, jakija vyjšli na vulicy, uziali ŭ ruki bieł-čyrvona-bieły ściah ci ŭzbroilisia vokličam «Žyvie Biełaruś», absalutna nie razumiejučy ni ich kaštoŭnaści, ni ich nacyjanalnaj važnaści, značnaści, nie viedajučy historyi.
«Dla ich heta byŭ nie nacyjanalny, historyka-kulturny znak, a znak pratestu. Nie bolš za toje. Tamu ad pačatku ničoha nacyjanalnaha ŭ hetym ruchu nie było. Usio pastupova mianiałasia. Kali ludzi spačatku na znak pratestu ŭziali bieł-čyrvona-bieły ściah, to paźniej jany prychodzili na dvarovyja sustrečy, słuchali biełaruskija hurty i byli ździŭlenyja, što takoje ŭ Biełarusi jość.
Heta vyklikała cikaŭnaść u ludziej, i jany pačali niejkim čynam šukać infarmacyju. Da taho ž na sustrečach prapanoŭvalisia roznyja biełaruskija vydańni. Ale mianie bolš za ŭsio ŭraziła toje, što ludzi navat słuchali fiłasofskija razvahi i lekcyi Mackieviča», — zhadvaje žurnalist.
Padzieł pamiž biełarusami i dźvie viersii nacyjanalnaj idei
Kali raniej u asnovie padziełu biełaruskaj nacyi była mova ci staŭleńnie da bieł-čyrvona-biełaha ściaha, to ciapier, ličyć Łukašuk (pry hetym spasyłajučysia na Alhierda Bachareviča), bolš strašny padzieł na tych, chto zjechaŭ, i tych, chto zastaŭsia.
«Možna na hetuju temu spračacca. Ale jość umoŭnaja miaža, jakuju vybudavaŭ režym Łukašenki. Z adnaho boku, u Biełarusi zastałasia častka hramadstva, jakaja suprać režymu, jakaja znachodzicca na biełaruskacentryčnaj pazicyi. Z druhoha boku — tyja, chto znachodzicca ŭ vymušanaj emihracyi.
Žyćcio idzie i my ruchajemsia napierad uzdoŭž hetaj umoŭnaj miažy. Čas idzie i my pastupova razychodzimsia. I my kažam: «Mury ruchnuć, my vierniemsia». Ale my budziem roznyja. Blizkija, ale ŭžo roznyja. Na adnu častku hramadstva buduć nakładacca represii i ŭmovy, u jakich jany žyli ŭvieś hety čas. A na druhuju — umieńnie svabodna rabić, što chočaš, i niemahčymaść dałučycca da taho, što ty pakinuŭ u Biełarusi»,
— dzielicca svaim pohladam Łukašuk.
Žurnalist adznačaje, što ciapier z pryčyn biaśpieki nie adbyvajucca niepasrednyja kantakty «Jeŭrapiejskaha radyjo» z tymi, chto zastaŭsia ŭ Biełarusi, tamu farmavańnie nacyjanalnaj idei idzie tolki siarod ludziej, jakija znachodziacca albo ŭ vyhnańni, albo na vajnie.
«I my nie viedajem, ci padydzie jana ŭ peŭny čas pad tyja ŭmovy, što buduć u Biełarusi. Mahčyma, tam taksama idzie farmavańnie svajho bačańnia. I kali pryjdzie čas, my pasprabujem heta sumiaścić. U mianie jość spadziavańnie na toje, što atrymajecca padkarektavać dva pohlady, kab zjaviłasia adno bačańnie nacyjanalnaj idei»,
— zaŭvažaje žurnalist.
Čytajcie jašče:
Biełaruskaja nacyjanalnaja ideja i kali nam jaje adznačać?
Rejtynh troch samych absurdnych vykazvańniaŭ pra nacyjanalnuju ideju
Siarhiej Abłamiejka. Jak ja razumieju biełaruskuju nacyjanalnuju ideju
