Biełaruskaja ekanomika ŭ 2023-m moža daciahnuć da ŭzroŭniu 2019 hoda, a moža i nie daciahnuć
Centr ekanamičnych daśledavańniaŭ BEROC praanalizavaŭ, jak źmianiaŭsia stan biełaruskaj ekanomiki ciaham hoda.
Ilustracyjny zdymak. Fota: «Naša Niva»
Vysnovy aŭtaraŭ ekspres-analizu vyhladajuć pazityŭnymi dla biełaruskaj ekanomiki na fonie vajny va Ukrainie i šoku ad jaje dla suśvietnaj ekanomiki.
U im adznačana, što biełaruskaja ekanomika ŭ krasaviku 2023 vyrasła prykładna na 4% da krasavika 2022 hoda.
Nazirajecca adaptacyja da sankcyj, adnak abjom vałavoha ŭnutranaha praduktu jašče nie daciahvaje da siaredniemiesiačnaha ŭzroŭniu 2019 hoda. Najbolšy ŭniosak u hadavy rost VUP zrabiŭ handal.
Dynamika VUP i dabaŭlenaj vartaści halin biełaruskaj ekanomiki. VUP u krasaviku 2023 hoda vyras prykładna na 4% da krasavika 2022 hoda. Hrafik: centr BEROC
U kamientary «Našaj Nivie» ekśpierty BEROC źviarnuli ŭvahu, što letašniaj viasnoju biełaruskaja ekanomika zaznała maštabny šok. Praz surjoznaje ŭzmacnieńnie sankcyjnaha režymu i reputacyjnych strat parušyłasia funkcyjanavańnie vytvorča-łahistyčnych łancužkoŭ.
Pa vynikach II kvartała 2022 hoda spad biełaruskaj ekanomiki vyjaviŭsia samym hłybokim u XXI stahodździ:
«VUP źniziŭsia prykładna na 7,4% u krasaviku 2022 hoda da krasavika 2021 hoda, na 8,6% u mai i na 8,0% u červieni. Adpaviedna, viasnoj hetaha hoda my paraŭnoŭvajem abjom VUP ź jaho vielmi nizkimi ŭzroŭniami minułaha hoda», — tłumačać ekśpierty.
Ale pavoli haspadarka adaptavalisia da novych umovaŭ.
«Nie ŭsie krainy datrymoŭvajucca sankcyjnaha režymu zachodnich dziaržavaŭ u dačynieńni da Biełarusi i Rasii. Heta daje mahčymaść pastupova pieranaładžvać łancužki pastavak tavaraŭ i pasłuh u Biełaruś i znachodzić mahčymaści zbytu biełaruskaj pradukcyi na źniešnich rynkach», — davodziać u BEROC.
Aptovy siehmient atrymaŭ padtrymku za košt naroščvańnia ekspartu kaliju, transpartnych srodkaŭ i, mahčyma, dziejańnia schiem reekspartu tavaraŭ u Rasiju praź Biełaruś, jak havorycca ŭ ekspres-analizie ekanamistaŭ.
Struktura rostu VUP Biełarusi. Najbolšy ŭniosak u hadavy rost VUP u krasaviku zrabiŭ handal — bolš čym na 15 pracentaŭ. Hrafik: centr BEROC
Da taho ž, ź siaredziny minułaha hoda Nacbank prykmietna źmiakčyŭ manietarnuju palityku, što sadziejničała pastupovamu adnaŭleńniu kredytavańnia. Uzmacniłasia dziaržpadtrymka ekanomiki. Da kanca 2022 hoda stymulujučy charaktar nabyła padatkova-biudžetnaja palityka.
Toje spryjała častkovamu adnaŭleńniu ekanomiki ŭ druhoj pałovie 2022-ha i pačatku 2023-ha paśla najmacniejšaha letašniaha pravału, što i adbiłasia ŭ roście VUP na 4% u krasaviku 2023 hoda.
Roźničny handal prykmietna pryros, dziakujučy ŭzmacnieńniu spažyvieckaha popytu na fonie praciahłaj realizacyi miakkaj manietarnaj palityki, havorycca ŭ analizie ekanamičnaj aktyŭnaści.
U im adznačajecca, što rost zarobkaŭ taksama stymuluje popyt na tavary, adnak upłyŭ zarobkaŭ u značnaj stupieni nivielujecca skaračeńniem zaniataści.
Biełaruskaja ekanomika, adnak, pakul jašče nie dasiahnuła abjomu čatyrochhadovaj daŭniny.
Dapuščanyja straty naŭrad ci ŭdasca źnivieliravać u bližejšaj pierśpiektyvie, bo ŭpłyŭ sankcyj — doŭhaja historyja.
«Abjom VUP u krasaviku 2023 hoda zastavaŭsia prykładna na 3,7% nižejšym u paraŭnańni z uzroŭniem krasavika 2021 hoda i na 0,6% nižejšym u paraŭnańni z dapandemičnym krasavikom 2019 hodam», — ilustrujuć ličbami ekśpierty BEROC.
Ustojlivaści vytvorčaści i finansavaha stanovišča realnaha siektaru ekanomiki pahražaje nierealizavanyja pradukcyja.
Dynamika składskich zapasaŭ (źleva) i źniešniaha handlu tavarami (sprava). Składskija zapasy ŭ krasaviku źnizilisia, ale zastajucca vysokimi. Hrafik: centr BEROC
Na składach u krasaviku z ulikam sastarełaści ŭpłyvu siezonnaha faktaru nazapašana kala 73% miesiačnaha abjomu tavaraŭ pramysłovaj vytvorčaści. Heta na 16 pracentnych punktaŭ bolš, čym u 2021 hodzie.
Vajna va Ukrainie i rasijskaja padtrymka
Vajna va Ukrainie istotna ŭpłyvaje na ekanomiku. Padtrymka Biełaruśsiu rasijskaj ahresii pryviała da razryvaŭ vytvorča-łahistyčnych suviaziaŭ i paharšeńnia biznes-klimatu ŭ krainie.
Rasijskaja padtrymka biełaruskaj ekanomiki z vajnoj nie źmianšajecca. Rasija praciahvaje davać kredyty, restrukturyzuje biełaruskija daŭhi.
Vyznačyć sumu hetaj dapamohi składana.
Ale pra toje, što jana jość, uskosna śviedčyć, naprykład, pavieličeńnie doŭhu siektaru dziaržaŭnaha kiravańnia Biełarusi pa kredytach i pazykach na 388 miljonaŭ dalaraŭ, adznačajuć ekśpierty.
Biełaruskija naftaviki. Ilustracyjnaje fota «Našaj Nivy»
Biełaruś vykarystoŭvaje transpartna-łahistyčnuju infrastrukturu Rasii dla pieraaryjentacyi pastavak tavaraŭ, jakija trapili pad sankcyi.
«Tak, praz Rasiju letaś było pastaŭlena na suśvietny rynak bolš za 3 miljony ton biełaruskich naftapraduktaŭ i bolš za 3,5 miljona ton biełaruskich uhnajeńniaŭ», — adznačajuć u BEROC.
Dastupnaść tannych rasijskich enierharesursaŭ stanoŭča ŭpłyvaje na kankurentazdolnaść biełaruskich vytvorcaŭ.
U 2022 hodzie niečakana vialikuju vyhadu pryniesła istotnaje źnižeńnie ceny na rasijskuju naftu Urals adnosna koštaŭ na naftu Brent.
«Pavodle acenak na asnovie ŭskosnych danych, Biełaruś letaś zakuplała naftu ŭ Rasii ŭ siarednim pa košcie prybliznym 69 $/bbl pry kaciroŭkach Brent na suśvietnym rynku kala 100 $/bbl. Pašyreńnie dyskontu rasijskaj nafty mahło prynieści Biełarusi ekanomiju kala $1,7 miljarda (abo 2,3% VUP) na imparcie nafty ŭ 2022 hodzie. U 2023-m prybytak moža siahnuć $2,7 miljarda pry spryjalnym źbiehu akaličnaściaŭ», — padkreślivajuć ekśpierty.
Biełaruś moža być chabam dla pieravałki ŭ Rasiju pradukcyi paralelnaha impartu, vykarystoŭvajučy adroźnieńni ŭ sankcyjnym režymie, i nažyvacca na hetym.
«Tak, rezkaje paskareńnie ekspartu tavaraŭ ź Biełarusi ŭ Rasiju ź leta minułaha hoda supravadžałasia mocnym pavieličeńniem impartu tavaraŭ u Biełaruś z krain pa-za SND. Nie vyklučana, što cieraź Biełaruś u Rasiju mohuć pastaŭlacca ŭ tym liku aŭtamabili», — miarkujuć ekśpierty.
Minusy, jakija abrynajuć nadziei
Rasijskaje spryjańnie, adnak, nie pakryvaje ŭsich strataŭ biełaruskaj ekanomiki.
Ekspart tavaraŭ, jaki ŭ I kvartale 2023 hoda ŭ paraŭnańni ź letašnim I kvartałam irvanuŭ napierad na 13 pracentaŭ u fizičnych abjomach bolš čym na 15 pracentaŭ, pa vynikach minułaha hoda prasieŭ na 24 pracenty ŭ paraŭnańni z 2021 hodam.
Trochu padpravić situacyju ŭdałosia pa miery pieraaryjentacyi biełaruskich vytvorcaŭ na rynak Rasii i ŭ vyniku pieranastrojki schiem zbytu padsankcyjnych biełaruskich tavaraŭ.
«Zychodziačy z dastupnych danych, poŭnaściu adnavić abjomy ekspartu nie ŭdałosia pa vynikach I kvartała 2023 hoda. Jaho abjom u fizičnym vyražeńni byŭ prykładna na 8,5% nižejšy za ŭzrovień I kvartała 2021 hoda, a taksama za pakazčyk I kvartała 2019 hoda», — adznačajuć ekśpierty.
Na ich pohlad, da kanca 2023 hoda impuls da rostu ekspartu zhaśnie.
Biełaruskija šachciory. Ilustracyjnaje fota «Našaj Nivy»
«Padtrymka biełaruskich vytvorcaŭ na rasijskim rynku z-za ŭmacavańnia biełaruskaha rubla da rasijskaha źniziłasia, a poŭnaje adnaŭleńnie ekspartu kaliju i pradukcyi drevaapracoŭki naŭrad ci budzie mahčymym u bližejšaj pierśpiektyvie z-za infrastrukturnych abmiežavańniaŭ», — prahnazujuć u BEROC.
Ekśpierty źviartajuć uvahu na rezkaje prasiadańnie apracoŭčaj pramysłovaści ciaham adnaho sioletniaha miesiaca: z 10,6 pracenta ŭ sakaviku da 4,9 pracenta ŭ krasaviku.
Kali padzieńnie tempu ŭ Homielskaj vobłaści źviazvajecca z ramontnymi pracami na naftapierapracoŭčym kambinacie ŭ Mazyry, to pravał na Viciebščynie vyklikaje pytańni.
Na dumku ekśpiertaŭ, źnižeńnie vypusku moža być časovym, adnak nielha vyklučać źjaŭleńnia prablemaŭ u łahistyčnych łancužkach zbytu biełaruskich naftapraduktaŭ.
Bujnyja haliny pramysłovaści taksama zaznajuć niehatyŭny ŭpłyŭ ad umacavańnia biełaruskaha rubla da rasijskaha, jakoje viadzie da asłableńnia kankurentnych pieravah na rasijskim rynku.
«Dynamika pramysłovaj vytvorčaści prytarmaziła ŭ krasaviku 2023 hoda, u tym liku z-za maštabnaha spadu vypusku pradukcyi naftapierapracoŭki, jaki moža mieć časovy charaktar. Słabaść IT-siektara i skaračeńni hienieracyi enierhii strymlivali rost VUP», — adznačana ŭ ekspres-analizie.
U BEROC prahnazujuć rost biełaruskaj ekanomiki ŭ 2023 hodzie na ŭzroŭni 2,5 pracenta, a ŭ 2024 hodzie — 1,1 pracenta.
U II kvartale biahučaha hoda rost VUP moža pieravysić 5% u adnosinach da II kvartała 2022 hoda, ale budzie zapavolvacca ŭ dalejšym z-za abmiežavanaj prastory dla naroščvańnia vypusku.
Abjom VUP Biełarusi ŭ 2023-2024 hadach zastaniecca nižejšym za ŭzrovień 2021 hoda prykładna na 2,3% pa vynikach 2023 hoda i na 1,2% pa vynikach 2024 hoda, prahnazujuć ekanamisty.
Da taho pryviadzie strukturny spad u IT-siektary, jaki byŭ drajvieram rostu ekanomiki z 2018 da pačatku 2022 hadoŭ. A taksama ŭpłyŭ sankcyj i taksičnaści supracy ź biełaruskimi pradpryjemstvami na čałaviečy kapitał, inviestycyjny klimat i technałahičnaje raźvićcio.
Pavodle ekśpiertaŭ, stymulujučaja manietarnaja palityka pryviadzie da pierahrevu ŭnutranaha popytu ŭ druhoj pałovie 2023 hoda, što vykliča rost inflacyi da 8% da kanca 2023 hoda.
Pry ŭzmacnieńni stymulavańnia ŭnutranaha popytu inflacyja moža paskorycca jašče bolš, što pavysić ryzyki ŭvachodžańnia ekanomiki ŭ recesiju ŭ nastupnym hodzie. Jana moža ŭvajści ŭ recesiju ŭ spałučeńni z pavyšanymi inflacyjnymi i devalvacyjnymi čakańniami.
«Naša Niva» — bastyjon biełaruščyny
PADTRYMAĆHladzicie taksama:
Mižnarodny valutny fond palepšyŭ prahnoz pa biełaruskaj ekanomicy
Biełaruskaja ekanomika pajšła ŭ rost, ale «mabilizacyjnyja padychody» zachavajucca
