Rasija straciła status enierhietyčnaj zvyšdziaržavy
Jeŭropa paśla napadu Rasii na Ukrainu nie paddałasia na šantaž Kramla i zmahła admovicca ad rasijskich enierhanośbitaŭ, niachaj i darahoj canoj. Bienieficyjarami pieradziełu enierhietyčnaha rynku stali nie tolki Kitaj i Indyja, ale najpierš Turcyja. Redžep Erdahan raźličvaje zrabić krainu adnym z samych upłyvovych hulcoŭ enierhietyčnaha rynku, piša The Insider.
Fota: Vyacheslav Prokofyev, Sputnik, Kremlin Pool Photo via AP
Pieramožcy i prajhraŭšyja
Tektaničnyja źmieny enierhietyčnaj karty Jeŭropy paśla napadu Rasii na Ukrainu da kanca 2022 hoda stali vidavočnymi. Jeŭrasajuz nie tolki pierastaŭ zaležać ad rasijskich nafty i hazu, ale i prałabiravaŭ stol cen na syravinu, praz što ŭpali kaciroŭki Urals da niabačanych 50% ad uzroŭniaŭ Brent. Zabaraniŭšy vykarystańnie rasijskich vuhalu, nafty i (z 5 lutaha) naftapraduktaŭ, Jeŭropa spravakavała pieradzieł rynku, u jakim znajšlisia svaje prajhraŭšyja i svaje pieramožcy.
Asnoŭnym prajhraŭšym pa vynikach 2022 hoda staŭ sam Jeŭrapiejski sajuz, jakomu pryjšłosia vydatkavać nie mienš za €500 młrd na zakupku enierharesursaŭ pa vielmi vysokich cenach i na subsidavańnie nacyjanalnych spažyŭcoŭ. Jeŭrapiejcy prajavili cudy adaptacyi da novych umoŭ i ŭpeŭniena spravilisia z pucinskaj sprobaj zamarozić Stary Śviet. Ciapier mnohija ekśpierty kažuć, što nastupnaja zima budzie składaniejšaj za ciapierašniuju, ale heta vyklikaje sumnievy — prynamsi, ceny na naftu i haz u Jeŭropie napeŭna nie paŭtorać rekordy minułaha hoda.
Što datyčyć tych, chto vyjhraŭ, tut karcina vyhladaje bolš strakata. Pierš za ŭsio možna zhadać Kitaj, jaki moža zaraz adnaasobna dyktavać Rasii ceny na vuhal i haz z uschodniesibirskich radoviščaŭ; naftu Kitaj taksama atrymlivaŭ i atrymlivaje na lhotnych umovach (źnižki ŭ apošnija miesiacy dachodzili da $13 za barel u paraŭnańni z palivam z Saudaŭskaj Aravii). U nastupnyja hady KNR maje ŭsie šancy zastacca najbujniejšym pakupnikom rasijskich enierhietyčnych resursaŭ, kali ŭličvać usie ich vidy.
Indyja, jakaja ŭ śniežni 2022 hoda zakupiła ŭ 33 razy bolš rasijskaj nafty, čym na hod raniej, i daviała pastaŭki z Rasii amal da čverci svajho ahulnaha impartu, taksama stała bienieficyjaram vajny va Ukrainie: siarednija ceny pastavak na praciahu ŭsiaho hoda znachodzilisia na ŭzroŭniach na $25-30 za barel, nižej, čym kaciroŭki Brent. Bolš za toje, indyjskija pierapracoŭščyki ŭžo pačali vyrablać z rasijskaj nafty naftapradukty i rychtujucca da ich pastavak u Jeŭropu.
Turcyja — budučaja enierhietyčnaja zvyšdziaržava?
Adnak najbolš kompleksnym vyhadanabytčykam stała Turcyja. Jana pavialičyła zakupki rasijskaj nafty amal udvaja; stała da kanca minułaha hoda samym bujnym imparcioram rasijskaha hazu i, biezumoŭna, utrymaje hetuju pazicyju sioleta. Popyt na tranzit paliva praź jaje terytoryju vyras u suviazi z rasijska-kazachstanskimi sprečkami vakoł Kaśpijskaha trubapravodnaha kansorcyuma; i, narešcie, Kreml, niahledziačy na składanyja adnosiny z Ankaroj, ryzyknuŭ prapanavać prezidentu Erdahanu stvareńnie ŭ Frakii hazavaha chaba dla nastupnaj transparciroŭki rasijskaha paliva ŭ Jeŭropu.
Usio heta moža pieratvaryć Turcyju ŭ novuju enierhietyčnuju zvyšdziaržavu, pryčym nie tolki rehijanalnaha maštabu. Prezident Erdahan, jaki prymiaraje na siabie rolu lidara ŭsiaho sunickaha śvietu, vielmi ŭvažliva sočyć za źmienami enierhietyčnaha raskładu ŭ Mižziemnamorji: Turcyja za apošnija hady daviała svaje raźviedanyja zapasy hazu na šelfach Čornaha i Mižziemnaha moraŭ da 700 młrd kub. m. Turki pryhladajucca da radoviščaŭ u terytaryjalnych vodach Hrecyi i Kipra; pačynajuć adnaŭlać dypłamatyčnyja adnosiny ź Izrailem i Jehiptam, razumiejučy vierahodnaje značeńnie hetych krain na rehijanalnym rynku hazu (abjom zapasaŭ u hazavych palach na izrailskim i jehipieckim šelfach pieravyšaje 3,2 trłn kub. m).
U ideale Erdahan maryŭ by pieratvaryć Turcyju ŭ chab nie tolki dla rasijskich, kazachstanskich i azierbajdžanskich, ale i dla blizkaŭschodnich hazu i nafty, pa sutnaści zamiaściŭšy Rasiju kali nie na enierhietyčnym, to na hazavym rynku Jeŭropy.
Jašče i Kipr
Kipr da niadaŭniaha času nie mieŭ asablivaha staŭleńnia da enierhietyčnych prablem i supiarečnaściaŭ, jakija złučali i padzialali Jeŭropu i rehijon Vialikaha Blizkaha Uschodu. Raźviedka hazavych radoviščaŭ u hetym rajonie pačałasia ŭ kancy 2000-ch. Pieršy bujny hazanosny rajon u terytaryjalnych vodach vostrava (radovišča «Afradyta») byŭ raźviedany ŭ 2011 hodzie i pryznany kamiercyjna pryvabnym u 2015 hodzie. Z tych časoŭ było zroblena jašče niekalki adkryćciaŭ, u vyniku čaho zapasy hazu ŭ jurysdykcyi Kipra ciapier aceńvajucca ŭ 400-600 młrd kub. m. Dla paraŭnańnia, pakazčyki Izraila dasiahajuć 1 trłn, a Turcyi — bolš za 700 młrd kub. m. Pry hetym kamiercyjnyja radoviščy kiprskaha hazu znachodziacca pablizu izrailskaha i jehipieckaha šelfaŭ.
Ciapier zrazumieła adno: z razryvam enierhietyčnych suviaziaŭ pamiž Rasijaj i Jeŭropaj fokus jeŭrapiejskaj enierhietyčnaj palityki napeŭna zrušycca na poŭdzień. Užo iduć pieramovy ab zakupkach hazu ŭ Izraili i Jehipcie, a naftapierapracoŭčyja zavody ŭ krainach Piersidskaha zaliva naroščvajuć vypusk naftapraduktaŭ napiaredadni jeŭrapiejskaha embarha na rasijskuju pradukcyju, što nabyvaje moc u pačatku lutaha. Krainy zaliva, novyja hulcy va Uschodnim Mižziemnamorji, a taksama Turcyja z rasijskim, azierbajdžanskim i kazachskim hazam i naftaj, jaki staić za joj, — heta novyja partniory Jeŭropy ŭ vialikaj enierhietyčnaj hulni.
