Так жыве залатая моладзь Мінска 45

Пад каўпаком спецслужбаў сфармаваўся сярэдні клас, які ўсё разумее, але на ражон не лезе.

Вечаровая падсветка працуе ў Мінску нават у глыбіні спальных раёнаў. Цяжка сказаць, навошта яна патрэбная. Да 9 вечара на вуліцах амаль ні душы. І нават у цэнтры. Праўда, невялікая купка моладзі тоўпіцца ў чарзе ля ганка раскошнага гатэля Crowne Plaza. Тут жа казіно і начны клуб Next — кажуць, найлепшы ў горадзе.

Мой даўні мінскі прыяцель Міша, школьны настаўнік гісторыі, ківае качку на фэйс-кантролі, і вось мы ўнутры. У зале не праштурхнуцца, даўганогія дзяўчаты, прыбраныя хлопцы, вухае модны маскоўскі біт. Міша на хаду прывітальна абдымае нейкага паскоранага спідамі чувака: «Канстанцін, — крычыць мне ў вуха Міша. — Сын намесніка дырэктара трактарнага завода». Машынальна азіраюся на Канстанціна: хіпоўская казліная барада, напаўрасшпіленая мокрая кашуля, капялюш, у носе колца. Добры, думаю, сынок. «Жора, дарагі!» — гарлапаніць насустрач ужо камусьці іншаму Міша і адводзіць мяне ў бок. Ціснецца ў чыл-аўт…

Я клікаў у гэты клуб сваіх новых знаёмых — студэнтаў, адлічаных за ўдзел у дэманстрацыі 19 снежня. Усе абяцалі прыйсці, але за гадзіну-дзве да сустрэчы ў кожнага раптам знайшліся неадкладныя справы, захварэла мама / бабуля / галава. А хацелася нефармальных зносін і адключыцца нарэшце ад палітычных гісторый. Але яны, мабыць, прасякаюць ў Беларусі ўсё, нават гламур.

— Дык дынама гэта, супакойся. Гэтыя твае хлопцы ніколі б сюды не прыйшлі, — па-свецку супакойвае Міша. — Апазіцыі западло зносіцца з альтэрнатыўным бокам… Яны тусуюцца на кватэрніках, п’юць гарэлку і слухаюць свае нацыянал-патрыятычныярок-гурты.

— Пачакай, — здзівіўся я. — Якім яшчэ «альтэрнатыўным бокам»? Ты што цяпер, за Лукашэнку?

— Ды ты е…ся, — пакрыўдзіўся Міша. — Я наогул ні за кога. Ды тут усе ні за кога, жывуць ціхенька, працуюць, на ражон не лезуць…

Міша пералічвае заўсёднікаў клуба: буйныя чыноўнікі, намеснікі міністраў і міліцэйскія шышкі, кіраўнікі дзяржпрадпрыемстваў і іх сваякі, топы МАЗа і трактарнага завода. Іх дзеці. «Вось яны, уся эліта і вярхі, залатая моладзь. Усе тут!» — патлумачыў Міша.

Да нас падсаджваецца Жора, хлопец гадоў 25. Слухае, пра што мы гаворым. Адсёрбвае «лонг-айлэнд» (ці што там у яго ў шклянцы?) І, уздыхаючы, заўважае:

— А я не лезу ў палітычныя справы. Гэта нецікава, і ў нашай краіне, як усе ведаюць, бескарысна…

— А, — кажу, — і ў вас таксама тата на трактарным заводзе працуе?

— Тата даўно на пенсіі, — нахмурыўся Жора. — А я працую вядучым эканамістам на МАЗе.

За наш столік прысела загарэлая брунэтка мадэльнага выгляду з глыбокім дэкальтэ. «А гэта Вераніка, — знаёміць Жора. — Таксама супрацоўніца нашага прадпрыемства». Дзяўчына ўсміхнулася сваімі пухленькімі губкамі.

— У якую змену працуеце? — не ўтрымаўшыся, спытаў я.

— Вераніка мой асістэнт, — збянтэжана ўмяшаўся Жора.

Так, карацей, за маім сталом сабраўся ўвесь цвет рэспубліканскага дзяржсектара. Вераніка, як і трэба асістэнтцы, у асноўным маўчала. Міша таксама маўчаў, але хутчэй з агнастычных матываў. А вось Жора надумаў адкрыць душу.

— Ведаеш, — тлумачыў ён свае думкі, — Лукашэнка, вядома, многім надакучыў, але яго справа правільная, трэба паступова рухаць краіну, без рэзкасці прывучаць цёмны народ. Мы ж заціснутыя двума монстрамі: тут Расія, там Захад. Трэба ўмела балансаваць, а то зжаруць!

— Дык, можа, хай зжарэ годны?

— Не-е, — адрэзаў Жора. — Няма годных, ёсць гаспадарчыя інтарэсы. Што, скажам, стане з МАЗам ва ўмовах свабоднага гандлю? Завод павінен будзе канкураваць, спатрэбіцца цвёрдая аптымізацыя, тысячы страцяць працу…

— Жорык, — занепакоена працягнула Вераніка, — значыць, і цябе звольняць? І ты не паедзеш са мной у Прагу?

— Дурніца, — раззлаваўся Жора. — І ты не паедзеш.

Трэба сказаць, усе гэтыя адкрыцці беларускай «гламурнай масоўкі» гучалі вельмі знаёма. Гады чатыры таму такім жа асобным ад краіны жыццём жыла «масоўка» Масквы і Піцера. Але цэлая маса прычын зламала асновы, прышчапіла расійскаму гламуру востра крытычны погляд на рэчы. Прынамсі моду на іх. Але пры ўсёй адкрытасці з Беларуссю межаў і другаснасці беларускага мэйнстрыму гэтая мода другі год ніяк не даходзіць да Мінска.

І настаўнік гісторыі Міша тут да гэтага часу цягнецца да мажора Жоры. А не наадварот. Горш за тое — паміж Мішам і Жорам зусім, здаецца, няма сярэдняй пераходнай праслойкі, скажам, у выглядзе хамячкоў — асноўных па колькасці носьбітаў гламуру і мэйнстрымнага пратэсту. Ну няма ў Беларусі хамячкоў-спажывальнікаў, гэтых баязлівых у жыцці і смелых, рэвалюцыйна актыўных у інтэрнэце грамадзян. Няма класу спажывальнікаў, гатовых хоць бы ў анлайне абараняць сваё права на цывілізаванае насычэнне. Няма каму падымаць хвалі абурэння ў блогах і хоць неяк стрымліваць уладу. Што пры досыць высокай даступнасці інтэрнэту ў краіне было б цалкам магчыма. Хоць, вядома, справа не толькі ў хамячках, а Беларусі, напэўна, трэба ісці іншым шляхам.

Сёння ў рэспубліцы галоўнымі носьбітамі пратэсту прынята лічыць моладзь да 25. За пратэсты іх адлічваюць з ВНУ, па воўчых білетах выкідваюць з працы. Старэйшыя і загартаваныя апазіцыянеры гэтым рэпрэсіям, па-мойму, таемна нават радыя. «Нашай моладзі ўжо няма чаго страчваць!» — гэтую думку ў Мінску я чуў ад многіх. Але мне чамусьці здаецца наадварот: ёй тут проста няма за што чапляцца. І большасць зрываецца за мяжу або ідзе Мішавай дарогай.

Вы здзівіцеся, але яшчэ пару гадоў таму, пяцікурснікам БДУ, ён быў радыкальным нацыяналістам-апазіцыянерам.

Мы пазнаёміліся ў 2006 годзе, неўзабаве пасля перадапошняй у гісторыі рэспублікі буйной дэманстрацыі супраць Лукашэнкі. Міша тады цудам выслізнуў ад АМАПа — у калоне маладых патрыётаў. А патрыётам ён быў заўзятым. У крамах і кавярнях гаварыў па-беларуску, прычым большасць мясцовых яго не разумела. Гасцей з Расіі дзівіў сваёй любімай гісторыяй пра тое, як літоўска-старабеларускі князь Альгерд тройчы аблажыў Крэмль, спусташаючы наваколле і цяперашняе Падмаскоўе. («Тройчы беларускія дзіды ўтыкаліся ў белыя сцены, нагадваючы вялікаму маскоўскаму князю аб сіле яго заходняга суседа!» — крычаў падпіты Міша). Міша, вядома, злёгку перабольшвае. Але на не знаёмых з блытаным летапісам тагачасных княстваў аповед пра беларускую агрэсію рабіў кепскі эфект. Падчас візіту ў адказ на адной маскоўскай кухні Мішу нават зламалі нос.

Міша часта прыязджаў у Маскву, усмоктваўся ў мясцовы рытм. Карацей, як нармальны чалавек, хай і беларус, ён імкнуўся да сытага жыцця. Нарэшце ў Маскве ў яго здарылася каханне. Дзяўчына паставіла ўльтыматум, каб па заканчэнні тэрміну адпрацоўкі па размеркаванні (гэта практыкуецца ў рэспубліцы) ён пераехаў да яе. Але, думаю, ён і сам быў не супраць. Бацькі дзяўчыны абяцалі дапамагчы з працай. І ўвесь яго патрыятычны запал паступова згас. Усё больш яго хвалявалі тэмы правоў і свабод у Расіі — як бы не трапіцца без рэгістрацыі крыважэрным мянтам, чаму такое дарагое жыллё…

Назаўсёды ў Маскву ён пераедзе ўжо гэтым летам. Прычым гэта не будзе ўцёкамі або палітычнай эміграцыяй. З вашывага ганарлівага гісторыка ў Мінску Міша, здаецца, вырашыў стаць сытым незадаволеным хамячком у Маскве.

— Тут мне няма куды прыкласціся, — казаў мне Міша. — На настаўніцкую зарплату я нават у Турцыю не з’езджу.

— Дык знайдзі добрую працу, — кажу.

— Гэта якая не брудная і шмат плацяць? Усё ўжо занята, — уздыхнуў Міша.

Выходзячы з клуба, мы зноў сустрэлі сына трактарнага боса. У медытатыўнай позе ён сядзеў за рулём заведзенага Mersedes GL500.

У нешматлікай беларускай эліце самыя сціплыя пазіцыі займаюць прадпрымальнікі. Само слова «бізнэсовец» гучыць як тытул, які пазначае лаяльнасць да двара. За лаяльнасць бізнэсам узнагароджваюць, за адсутнасць — адбіраюць. Пасля падзей 19 снежня ў Мінску пракацілася цэлая хваля «адбірання» і адцісканняў бізнэсаў. Адціскаюць у асноўным маленькія і сярэднія фірмы — «крупняк», як вядома, спрадвеку пад кантролем сям’і прэзідэнта.

Кіраўнік мінскага Саюза ветэранаў-афганцаў Георгій Мікалаевіч бізнэс здабыў зусім нядаўна (невялікую сетку крам нібыта перадалі яму, адабраўшы ў аднаго празмерна ліберальнага комерса). І цяпер, кажуць, ветэран пры любой нагодзе ўшаноўвае Аляксандра Рыгоравіча.

У Дзень памяці воінаў-інтэрнацыяналістаў Георгій Мікалаевіч арандаваў залу сталічнага рэстарана «Планета». За столікамі сабраліся калегі. У тым ліку старшыня Мінскага саюза «маржоў» Уладзімір Несцярэнка, армейскі доктар-афганец. Падкаціла здымачная група рэспубліканскага Дзяржтэлерадыё. Як і ўсюды ў апошнія месяцы, галоўнай тэмай сталі пратэсты. Па ўсім было ясна, што Мікалаевіч ручаецца за кожнага: ніхто з іх не палез бы крытыкаваць Лукашэнку. Ніхто з гэтых пузатых 50-гадовых мужыкоў, якія, напэўна, былі калісьці сухімі і падцягнутымі. На мясістых шыях — залатыя ланцугі з крыжамі. «Морж» Несцярэнка здаваўся самым прыгожым — у строгім гарнітуры, з элегантнай бародкай. Мікалаевіч з недаверам пазіраў на «маржа»-афганца.

— Я шчаслівы, што магу выйсці ноччу на вуліцу і буду ў абсалютнай бяспецы. Вакол парадак і чысціня. І гэтага дамогся наш прэзідэнт! — казаў калегам перад камерай Георгій Мікалаевіч. — Нас абараняе моцная міліцыя!

— І шматлікая! Два супрацоўнікі на сотню чалавек! — падняў куфаль Несцярэнка.

— Дзяржава падтрымлівае малы сямейны бізнэс, — нахмурыўся афганец. — Скажу за сябе, мае міні-маркеты квітнеюць; каб паспяваць, купіў нядаўна асабісты пазадарожнік…

— «Ленд Крузер» з V-падобнай васьмёркай, — паведаміў прысутным Несцярэнка. — І таксама дзякуючы прэзідэнту!

— …Але я не магу зразумець гэтых няўдзячных пацукоў, якія разграмілі Дом урада: на што яны хочуць штурхнуць нашу краіну? Егіпецкая ростань, лівійскі хаос?!

— Яны хочуць «беларускага цуду»! — усклікнуў Несцярэнка.

— Таварыш Несцярэнка, — не вытрымаў Мікалаевіч. — Вы чаго дамагаецеся? Хочаце сапсаваць здымку хронікі?

— Я — наадварот! — узрадаваўся Несцярэнка. — Хачу застацца ў памяці нашчадкаў прыстойным чалавекам!

Пазней я спытаў «маржа», навошта яму спатрэбіўся ўвесь гэты цырк.

— Гэта для вас цырк, — заявіў Уладзімір Іванавіч. — А для мяне — выказванне грамадзянскай пазіцыі, хоць нейкая сумленнасць перад сабой… Я загартаваны, я жа «морж», тваю маць, па 45 хвілін плаваю ў ледзяной вадзе! Але нават маё цярпенне не бязмежнае. Давялося выступіць…

Што тут казаць… Для дарослага нябеднага беларуса гэта сапраўды быў учынак.

Павел Каныгін, Новая газета

Хочаш падзяліцца важнай інфармацыяй ананімна і канфідэнцыйна? Пішыце рэдактару «Нашай Нівы» ў ТГ