У перапіс 2009 года былі ўключаныя тры пытанні пра валоданне мовамі:
- ваша родная мова (мова, засвоеная першай у раннім дзяцінстве);
- мова, на якой вы размаўляеце дома;
- іншыя мовы, якімі вы свабодна валодаеце».
«Дык вось, з апошнім пытаннем узнікла шмат казусаў. На практыцы атрымалася як? Былі выпадкі, калі рэспандэнт адказваў: «Я алфавіт ведаю, пішыце, што ведаю англійскую», — тлумачыць намесніца старшыні Белстата Жанна Васілеўская.
Таму ў перапісе-2019 гэта пытанне прыбяруць. Замест яго будзе іншае: «Якую дадатковую адукацыю вы атрымоўвалі цягам апошняга году».
Жанна Васілеўская звяртае ўвагу, што на моўныя пытанні трэба будзе даць адзін адказ: нельга сказаць, што размаўляю дома і па-беларуску, і па-руску. Трэба будзе выбраць тую, якая выкарыстоўваецца часцей.
А сваёй роднай мовай чалавек зможа назваць любую мову, якая існуе.
«У нашых спецыялістаў у планшэтах прадстаўленыя ўсе мовы свету, якія існуюць. Таму, калі, напрыклад, рэспандэнт захоча ўдакладніць, што яго родная мова не татарская, а мішарская, або не цыганская, а боша, ён зможа гэта зрабіць. У пісьмовых бланках гэта будзе раздзел «іншыя мовы», — тлумачыць Васілеўская.
Большасць насельніцтва краіны традыцыйна лічыць роднай мовай беларускую. У 2009 годзе такі адказ далі 53,2% насельніцтва Беларусі.
Таварыства беларускай мовы заклікала і ў 2019 годзе назваць роднай мовай беларускую
«Мы прапануем вам незалежна ад вашых палітычных і рэлігійных поглядаў, а таксама нацыянальнасці падчас правядзенння перапісу размаўляць з перапісчыкамі на беларускай мове, запаўняць апытальныя лісты на беларускай мове і пазначаць сваю родную мову так: беларуская. Тым самым вы засведчыце сваю прыналежнасць да гісторыі і культуры нашага народа, падтрымаеце беларускую мову і паспрыяеце ўмацаванню незалежнасці і нацыянальнай бяспекі Беларусі», — адзначаюць аўтары звароту.
