24 студзеня ў Беларусі набыў моц закон «Аб барацьбе з карупцыяй» (у новай рэдакцыі). Ён быў прыняты Палатай прадстаўнікоў Нацыянальнага сходу ў другім чытанні 26 чэрвеня 2015 года і ўхвалены Саветам Рэспублікі чатырма днямі пазней. 15 ліпеня 2015 закон падпісаў прэзідэнт.
Да паступлення ў парламент законапраект па даручэнні кіраўніка дзяржавы на працягу чатырох месяцаў — у жніўні-снежні 2014 — быў вынесены на грамадскае абмеркаванне. Ад грамадзян, дзяржаўных органаў і іншых арганізацый да яго паступіла больш за 300 прапаноў.
Закон «устанаўлівае прававыя асновы дзяржаўнай палітыкі ў сферы барацьбы з карупцыяй, накіраваны на абарону правоў і свабод грамадзян, грамадскіх інтарэсаў ад пагроз, якія вынікаюць з праяў карупцыі, забеспячэнне эфектыўнай дзейнасцi дзяржаўных органаў, іншых арганізацый, дзяржаўных службовых і прыраўнаваных да іх асоб шляхам папярэджання, выяўлення, спынення правапарушэнняў, што ствараюць умовы для карупцыі, і карупцыйных правапарушэнняў, ліквідацыі іх наступстваў «.
Закон устанаўлівае забарону на прызначэнне на кіруючыя пасады асоб, звольненых па дыскрэдытуючых абставінах (да заканчэння пяці гадоў пасля такога звальнення), а таксама забарону на прыём на дзяржаўную службу асоб, якія раней ўчынілі цяжкае або асабліва цяжкае злачынства супраць інтарэсаў службы або звязанае з выкарыстаннем службовай асобай сваіх службовых паўнамоцтваў (бестэрмінова).
Прадугледжваецца пазбаўленне дзяржаўных службовых асоб, якія ўчынілі ў перыяд праходжання службы названыя злачынствы, права на пенсію за выслугу гадоў у адпаведнасці з заканадаўствам аб дзяржаўнай службе і прадастаўленне толькі пенсіі па ўзросце.
Акрамя таго, удасканальваецца парадак дэкларавання даходаў і маёмасці асобных катэгорый дзяржаўных службовых асоб у мэтах максімальна поўнага выяўлення іх рэальнага маёмаснага становішча.
Уводзіцца механізм канфіскацыі ў дзяржаўнай службовай асобы, якая займае адказнае становішча, а таксама якая паступілы на дзяржаўную службу шляхам абрання, маёмасці, кошт якой на 25% і больш перавышае даход, атрыманы гэтай службовай асобай за справаздачны перыяд з законных крыніц.
Уводзіцца інстытут грамадскага кантролю ў сферы барацьбы з карупцыяй, замацоўваюцца формы ўдзелу грамадзян у такой дзейнасці (у тым ліку ўдзел у распрацоўцы праектаў нарматыўных прававых актаў у сферы барацьбы з карупцыяй і ў працы камісій па супрацьдзеянні карупцыі).
Скасоўваецца забарона на працу па вонкавым сумяшчальніцтве для асоб, якiя ажыццяўляюць юрыдычна значныя дзеянні, якія не маюць істотных наступстваў (начальнікаў падраздзяленняў, службаў, аддзелаў, цэхаў, лабараторый на розных прадпрыемствах). Законам прадугледжваецца распаўсюджванне дадзенай забароны выключна на службовых асоб, якія валодаюць рэальнымі дзяржаўна-ўладнымі паўнамоцтвамі (дзяржаўных служачых, вайскоўцаў, кіраўнікоў і галоўных бухгалтараў дзяржаўных арганізацый і недзяржаўных арганізацый з доляй дзяржаўнай уласнасці не менш за 50%).
Для недапушчэння фармальнага падыходу да прымянення мер спагнання выключаецца адказнасць за нязначныя недакладнасці пры дэклараванні даходаў і маёмасці.
Таксама 24 студзеня набыла моц пастанова ўрада ад 15 снежня 2015 года № 1040, якой у шэраг дакументаў унесеныя змены, прадугледжаныя законам аб барацьбе з карупцыяй. Дакументам зацверджаная новая форма кантракта кіраўніка дзяржоргана (арганізацыі) з асобай, якая прызначаецца на пасаду i вызваляецца ад пасады кіраўніком дзяржавы.
Ад чыноўніка, у прыватнасці, патрабуецца:
— Не займацца прадпрымальніцкай дзейнасцю асабіста або праз іншых асоб, не аказваць садзейнічанне мужу (жонцы), блізкім сваякам у ажыццяўленні прадпрымальніцкай дзейнасці, выкарыстоўваючы службовае становішча;
— Не быць прадстаўніком трэціх асоб па пытаннях, звязаных з дзейнасцю дзяржаўнага органа (арганізацыі), работнікам якога (якой) ён з'яўляецца;
— Не здзяйсняць ад імя дзяржаўнага органа (арганізацыі) без узгаднення з дзяржаўным органам (арганізацыяй), у падпарадкаванні якога (якой) ён (яна) знаходзіцца (у склад якога (якой) ён (яна) ўваходзіць), здзелкі з юрыдычнымі асобамі, уласнікамі маёмасці якіх або афіляванымі асобамі якіх у адпаведнасці з заканадаўчымі актамі аб гаспадарчых таварыствах з'яўляюцца яго муж (жонка), блізкія сваякі або сваякоў;
— Не прымаць удзел асабіста або праз іншых асоб у кіраванні камерцыйнай арганізацыяй;
— Не прымаць удзел у забастоўках;
— Не мець рахункі ў замежных банках, за выключэннем выпадкаў выканання дзяржаўных функцый у замежных дзяржавах і іншых выпадкаў, устаноўленых заканадаўчымі актамі;
— Не выконваць звязаныя са службовай (працоўнай) дзейнасцю ўказанні і даручэнні палітычнай партыі, іншага грамадскага аб'яднання, членам якой (якога) ён з'яўляецца (за выключэннем дэпутатаў Палаты прадстаўнікоў і членаў Савета Рэспублікі Нацыянальнага сходу Рэспублікі Беларусь, дэпутатаў мясцовых саветаў дэпутатаў), не выкарыстоўваць службовае становішча ў інтарэсах палітычных партый, рэлігійных арганізацый, iншых юрыдычных асоб, а таксама фізічных асоб, калі гэта разыходзіцца з інтарэсамі дзяржаўнай службы;
— Не прымаць маёмасць (падарункі), за выключэннем сувеніраў, якія ўручаюцца пры правядзенні пратакольных і іншых афіцыйных мерапрыемстваў, ці не атрымліваць іншую выгаду для сябе або для трэціх асоб у выглядзе працы, паслугі ў сувязі з выкананнем службовых (працоўных) абавязкаў;
— Не прымаць без згоды прэзідэнта дзяржаўныя ўзнагароды замежных дзяржаў;
— Не атрымліваць ад замежных дзяржаў дакументы, якія даюць правы на льготы і перавагі ў сувязі з палітычнымі, рэлігійнымі поглядамі або нацыянальнай прыналежнасцю, а таксама карыстацца такімі льготамі і перавагамі, калі іншае не вынікае з міжнародных дамоваў Рэспублікі Беларусь.
Як паведамілі ў Генеральнай пракуратуры, у 2015 годзе ў Беларусі ўлічана (прысуды набылі моц) 1 603 карупцыйных злачынстваў, што больш чым на 17% больш, чым у 2014 — 1 326. Найбольшы рост адзначаны колькасці злачынстваў, звязаных з перавышэннем улады — з 43 да 132. Колькасць фактаў атрымання хабару склала 126, дачы хабару — 55, пасярэдніцтва — 1. У 2014 годзе гэтыя паказчыкі складалі адпаведна 83, 35, 3.
Больш за ўсё злачынстваў карупцыйнай скіраванасці ўлічана ў ахове здароўя — 221, прамысловасці — 183, АПК — 143, будаўніцтве — 133, гандлі — 123.
