У пачатку снежня прэзідэнт Украіны Пятро Парашэнка сваім указам даў украінскае грамадзянства выведніку з батальёна «Азоў», беларускаму грамадзяніну Сяргею Караткіх з пазыўным Боцман. Гісторыя маментальна стала скандальнай, таму што ў Караткіх занадта багатая біяграфія, каб не звярнуць на яе ўвагу. «Беларускі партызан» адшукаў земляка і пагутарыў з ім пра яго бурнае жыццё.
belaruspartisan.org
Ва Украіне Сяргей Караткіх з пазыўным Боцман — безумоўны герой. Са зброяй у руках ён супрацьстаіць расейскай агрэсіі, удзельнічаў у цяжкіх баях пад Ілавайскам і Марыупалем.
Для беларусаў Сяргей Караткіх па мянушцы Малюта — неанацыст, сябар кіраўніка беларускага аддзялення РНЕ Глеба Самойлава і сябар спецназаўца Валерыя Ігнатовіча, асуджанага на пажыццёвы тэрмін за выкраданне аператара ОРТ Дзмітрыя Завадскага.
Сяргея Караткіх абвінавачваюць ва ўдзеле ў збіцці ў далёкім 1999 групы беларускіх апазіцыянераў, а потым — у 2013 годзе — крывавым канфлікце з беларускімі антыфашыстамі.
Да гэтым варта дадаць, што Караткіх — сябар яшчэ аднаго рускага нацыяналіста або неанацыста па мянушцы Цясак, які цяпер знаходзіцца ў расійскай турме.
Сам па сабе пералік толькі гэтых фактаў ужо выклікае лёгкую збянтэжанасць. Таму сустрэча беларуса з украінскім прэзідэнтам і ўручэнне яму ўкраінскага пашпарта не магло не выклікаць пытанняў і пратэстаў з боку беларускіх журналістаў.
president.gov.ua
Ніколі беларускія журналісты не размаўлялі асабіста з Сяргеем Караткіх. «Беларускі партызан» адшукаў цяпер ужо грамадзяніна Украіны і падрабязна распытаў пра ўсё. Размова атрымалася вельмі доўгай, пытанняў назапасілася амаль за 20 гадоў.
Сяргей Караткіх нарадзіўся ў Тальяці ў 1974 годзе, але потым пераехаў разам з бацькамі ў Беларусь. З 1992 па 1994-ы адслужыў у беларускай арміі, атрымаў спецыяльнасць спецыяліста тэхнічных сродкаў выведкі. Служыў ён у выведвальным батальёне. Пасля службы ў войску паступіў у школу КДБ. Адвучыўся там 2 гады, але вылецеў з вучобы з-за сваіх сувязяў з радыкальнымі групоўкамі.
— Я вылецеў са школы КДБ за Чарнобыльскі шлях 1996 года.
— А што адбылося з вамі на Чарнобыльскім шляху?
— Гэта вядомая гісторыя, калі ў Мінску быў мітынг апазіцыі, які перарос ў сутыкненні з міліцыяй. Натуральна, у сілу маладосці, жадання атрымаць нейкі адрэналін я там быў.
— А вы там апынуліся як супрацоўнік КДБ?
— Не. У нас была група людзей. Тады яшчэ футбольных фанатаў як такіх не было, яны толькі ствараліся. Гэта была каля футбольная або фанацкая групоўка.
— Гэта той Чарнобыльскі шлях, калі прыехалі баевікі ўкраінскага УНА-УНСО і пераварочвалі патрульныя машыны?
— Так, але акрамя УНА-УНСО там жа былі і грамадзяне Беларусі. Гэта быў, напэўна, першы Майдан постсавецкага перыяду, першыя сутыкненні з міліцыяй.
— Але ў 1996 годзе Вы ў Чарнобыльскім шляху ўдзельнічалі самастойна, а не ў складзе нейкай арганізацыі?
— У нас была група людзей, нам было цікава, што там адбывалася. Мы не маглі прайсці міма. У нас былі сувязі з БНФ, мы з імі сябравалі, кантачылі. Уласна, яны нас туды і запрасілі: «Вось, будзе падзея, прыходзьце». Нават нейкія грошы нам за гэта плацілі.
— Гэта значыць, Вы, курсант школы КДБ, сябравалі з БНФ?
— Так. Чаму не? Нас такіх шмат было.
— І як вам асабіста атрымалася пазбегнуць пакарання? За той Чарнобыльскі шлях чалавек 8 з УНА-УНСО пасадзілі ў турму.
— Па-першае, выратавалі нейкія сувязі, знаёмствы, і проста грошы заплацілі. Адкупіліся ад міліцыі.
— Пасля 1996 года вы ўдзельнічалі ў нейкіх апазіцыйных акцыях?
— Не, таму што пасля гэтага я зразумеў, што беларуская апазіцыя можа толькі падставіць, але не будзе цябе выцягваць.
— І якім чынам вы апынуліся ў РНЕ, арганізацыі рускіх фашыстаў?
— Членам РНЕ я быў з 1999 па 2001 год. Мяне туды прывёў Валера Ігнатовіч. Нашы бацькі родам з аднаго пасёлка, маленькага гарадка пад Мінскам — Крупкі. І нашы бабкі — стрыечныя сёстры. Гэта значыць, у нас ёсць нейкія далёкія роднасныя сувязі. І, натуральна, мы мелі зносіны. Разам займаліся ў секцыях спорту: спачатку дзюдо, пасля — каратэ.
— Вы ў РНЕ прыйшлі пасля таго, як вас адлічылі са школы КДБ, у 1996 годзе?
— Не, у 1996 годзе Валера быў ідэйным міліцыянтам. Валера — па-свойму ўнікальны чалавек. Ён з адзнакай скончыў акадэмію міліцыі, і быў ідэйны мент. Прытым, які не бярэ хабараў і пайшоў у міліцыю, таму што «злодзей павінен сядзець».
— З-за чаго ж яго адлічылі з «Алмаза»?
— З-за траўмы.
— Або з-за нейкіх крымінальных спраў?
— З-за траўмы.
— Але ў канцы 90-х гадоў міліцыя і «Алмаз» удзельнічалі ў нейкіх сумніўных гісторыях, звязаных з кантролем над рынкамі, прадпрымальнікамі. Ігнатовіч не мог быць у гэтым замяшаны?
— Натуральна, не без гэтага. Тыя гады — гэта эпоха маладой дзяржавы Лукашэнкі, якое паступова трансфармавалася ў той дзяржава, якое ёсць у Лукашэнкі цяпер. І, натуральна, на той момант уся міліцыя дзесьці ўдзельнічала ў крымінальных схемах. Цяпер ужо, калі і ўдзельнічае, то, ва ўсякім выпадку, не ў такой форме.
— І як Вы жылі да 1999 года, да ўступлення ў РНЕ?
— Па-рознаму. Весела.
— Ёсць у вашай біяграфіі яшчэ адзін непрыемны эпізод — гэта збіццё апазіцыянераў у 1999 годзе, у прыватнасці, Андрэя Саннікава, Змітра Бандарэнку…
— Гэта была звычайная разборка субкультуршчыкаў. Я быў малады і меў дачыненне да РНЕ. На той момант гэта была субкультура, якая спрабавала стаць арганізацыяй.
БНФ тады ўжо з арганізацыі, якая мае палітычную будучыню, на мой погляд, дэградаваў да субкультуры. І паміж намі да гэтага моманту, у прынцыпе, не было ніякіх канфліктаў.
Канфлікт адбыўся з-за таго, што дзяўчаты з РНЕ за тыдзень да здарэння раздавалі літаратуру недалёка ад офіса БНФ. У гэты дзень праходзіў штотыднёвы сход БНФаўскі. Яны ў гэтых дзяўчат адабралі літаратуру, абяцалі забіць, збіць, і каб яны больш тут не з'яўляліся. Адпаведна, гэта быў выклік для нас, які мы прынялі. І на наступнае іх мерапрыемства зладзілі тое ж самае — адправілі тых жа самых дзяўчат з той жа самай літаратурай, а самі селі ў засаду. І калі яны спрабавалі паўтарыць тое ж самае, была бойка і яны пабеглі. Гэта звычайная субкультурная разборка, якую цяпер беларуская апазіцыя чамусьці выдае за нейкую падзею палітычнага маштабу.
— Вы сцвярджаеце, што гэта не была замова спецслужбаў напасці на актывістаў БНФ?
— Не, вядома. Калі цікава, я магу пазнаёміць з гэтымі дзяўчатамі.
— Яны да гэтага часу жывуць у Мінску?
— Так. Я з імі не маю зносінаў, але я ведаю, як іх знайсці. Яны раскажуць, як іх цягалі за валасы і адбіралі ўлёткі.
— Сярод пацярпелых былі Саннікаў і яго таварышы. Вы ведалі, што нападаеце на Саннікава?
— Там ніхто не разбіраўся, хто гэта быў. Яны ішлі натоўпам, у гэтым натоўпе апынуліся нейкія людзі з імем, якія потым раздулі з гэтага гісторыю, што іх пакрыўдзілі. Але гэта была звычайная субкультурная разборка. Калі кожны, з кім я біўся, захоча заявіць, што я агент спецслужбаў, якога нанялі для таго, каб…
— А вы з многімі біліся?
— Ну, вядома. Маладосць была бурная.
— Чым РНЕ займалася ў тыя гады ў Беларусі?
— РНЕ спрабавала стаць арганізацыяй. Такой жа арганізацыяй спрабавала стаць БНФ. Ёсць ваенізаванае крыло, ёсць палітычнае крыло. Натуральна, усё ўпіралася ў адсутнасць грошай. Дапусцім, у БНФ гэта вырашалася праз гранты, РНЕ спрабавала зарабляць грошы сабе само, бо, што б ні казалі, спансіравання з боку Масквы не было ніякага.
— Як беларускае РНЕ зарабляла грошы?
— «Крышаванне» рынкаў, аказаннем дапамогі розным каляцаркоўным структурам у ахове разнастайных мерапрыемстваў, аб'ектаў. Пераганялі машыны.
— Звычайна такія ультрас-арганізацыі, фашысцкія або неанацысцкія, яны заўсёды дзейнічаюць пад магутным каўпаком спецслужбаў, а часам нават у звязку са спецслужбамі. Якія ў РНЕ ў той момант былі ўзаемаадносіны з беларускім КДБ?
— Я з беларускім КДБ не меў зносінаў. З беларускім КДБ я калі і маю зносіны, то толькі ў якасці сведкі або абвінавачанага.
Мне, ва ўсякім разе, не было вядома, каб нам нешта замаўлялі. Я магу на паліграфе гэта сказаць, калі трэба. Ніякіх фактаў, што ў 1999 годзе, а гэта світанак беларускага РНЕ, да смерці лідара арганізацыі Глеба Самойлава, аб тым, што былі кантакты са спецслужбамі, — не было.
— Якая роля была ў РНЕ ў Валерыя Ігнатовіча? Як яны дзялілі ўладу з кіраўніком РНЕ Самойлавым?
— У іх быў канфлікт з Глебам. Сутнасць канфлікту мне не зусім зразумелая, я да гэтага часу так і не раскрычаўся. Але канфлікт быў. Я добра ставіўся да Глеба і добра ставіўся да Валеры, хоць у нас былі асабістыя канфлікты, але ўжо з іншай нагоды, і проста каб не трапляць паміж двума блізкімі мне людзьмі, я не лез у гэта. Я не хацеў у гэтым удзельнічаць. І да канца 1999 Валера, у прынцыпе, адышоў ад РНЕ.
1999 — гэта калі РНЕ пачалі прэсаваць ў Маскве. Прэсаваць пачалі па загадзе Лужкова. Валера прапанаваў: «У мяне ёсць група хлопчыкаў і дзяўчат, мы такія падрыхтаваныя спецыялісты (яны такімі па факце і з'яўляліся). Давайце зробім што-небудзь з Лужковым». Глеб слухаць яго не стаў, і Валера вырашыў, што гэтую праўду ён данясе ў Маскву. Паехаў у Маскву, дзе спрабаваў на ўзроўні расейскага кіраўніцтва РНЕ прасунуць гэтую ідэю. За што ледзь не афіцыйна з Масквы сказалі яго выключыць за ўсе гэтыя размовы. За тое, што ён прапаноўваў: «Мы РНЕ, ваенізаваная арганізацыя, давайце пакажам зубы…»
— Ён прапаноўваў «грохнуць» мэра Масквы?
— Аж і да гэтага. Пасля гэтага Валеру развярнулі з арганізацыі, ён пакрыўдзіўся і сышоў ваяваць на баку Расіі супраць Чачні.
— Яго ідэя абмяркоўвалася ў вас у арганізацыі актыўна, гэта ні для каго не было сакрэтам?
— Тыя, хто быў у кіраўніцтве — так, яны пра гэта ведалі.
— Ігнатовіча абвінавачваюць у тым, што ён стварыў банду, якая ў Беларусі займалася выкраданнямі людзей і забойствам камерсантаў. У прыватнасці, яны выразалі азербайджанскую сям'ю. Што вы ведаеце пра гэтую банду?
— Гэта не банда, яны былі сябрамі. Ну, азербайджанскую сям'ю — так, мяркуючы па ўсім, гэты факт быў. З нагоды таго, што яны займаліся забойствамі кагосьці яшчэ — гэта словы, ніяк і нікім не пацверджаныя. Я гэтых фактаў не ведаю. Я чуў гэта на ўзроўні здагадак, але зноў жа, здагадкі — гэта не факты. Ва ўсякім выпадку, тое, што гэта не былі нейкія замовы ўнутры РНЕ, я магу сказаць абсалютна дакладна. І Глеб Самойлаў пра гэта нічога не ведаў — гэта таксама абсалютна дакладна. Хадзілі чуткі аб забойствах. Глеб спрабаваў са мной па душах аб гэтым пагаварыць. Я казаў: «Глеб, я пра гэта нічога не ведаю».
— А вы былі бліжэй да Самойлава або да Ігнатовіча?
— У нас з Валерам складаныя адносіны. Мы як два мядзведзя — у адной бярлозе нам цесна.
— Ігнатовіч не спрабаваў вас уцягнуць у свае аперацыі?
— Не. Валера — чалавек вельмі недаверлівы да ўсіх. І, як правіла, усе адносіны свае выбудоўваў так, што ў кожнага быў нейкі крэдыт даверу, які ён яму аказваў, і гэты крэдыт трэба было заслужыць.
— У Ігнатовіча былі маніякальныя схільнасці?
— Ён выдатны чалавек. Вельмі моцны чалавек, і фізічна, і, перш за ўсё, маральна. Вельмі веруючы. Рэальна веруючы чалавек.
— А як вельмі веруючы чалавек і забойства сумяшчаюцца?
— А як сумяшчаецца руская праваслаўная армія і забойствы ў Данецку? Вера апраўдвае любое дзеянне.
— Ігнатовіча абвінавачваюць у выкраданні людзей. У прыватнасці, аператара ОРТ Дзмітрыя Завадскага. Вас дапытвалі з нагоды Завадскага і іншых эпізодаў?
— Так, неаднаразова.
— Як вам удалося даказаць сваю невінаватасць?
— У момант забойства Завадскага я знаходзіўся на дне народзінаў у кампаніі досыць вялікай колькасці людзей, уключаючы сваякоў. У мяне была занадта вялікая колькасць сведак, што я знаходзіўся далёка ад месца злачынства. І плюс, на той момант з Валерам да гэтага я меў зносіны за месяц-паўтара.
— Як вы ставіцеся да версіі, што Ігнатовіч выкраў Завадскага?
— Дрэнна.
— Чаму вы не верыце ў гэтую версію?
— Таму што, як мне здаецца, зроблена ўсё, каб думалі на яго. Я не бачу ні адной прычыны, навошта Валеру гэта было рабіць.
— Я растлумачу. Ігнатовіч лічыў, што гэта Завадскі зняў яго арышт у Чачні і такім чынам зганьбіў яго перад спецатрадам «Алмаз». Другі момант — калі ў іх былі нейкія таемныя аперацыі, і яны хацелі Завадскага выкрасці і зразумець, што мы з ім расследавалі, а потым ужо прымаць рашэнне. Катавалі, зламалі пазваночнік і дабілі яго. Вось такая версія і матывы для выкрадання. Версія даволі лагічная.
— Яна лагічная, за адным выключэннем. Усё гэта магло быць цікава толькі нейкім супрацоўнікам беларускім спецслужбаў, а не Валеру. Ён у той момант знаходзіўся шчыльна ў распрацоўцы па гэтай азербайджанскай сям'і, і яго тут жа ўзялі, як толькі ён з'явіўся ў Мінску. Ведаючы, як працуюць спецслужбы, я думаю, што яны знайшлі б іншых выканаўцаў пад гэта.
Па-другое, калі б усё ж такі гэта было так, то Валеру б проста забілі пры затрыманні. Гэта ж лёгка зрабіць. І потым бы спісалі на яго ўсе канцы. Але тут гэтая версія не ўкладаецца толькі ў адно — чаму Валера тут жа сеў у турму і ўжо не выходзіць адтуль амаль 15 гадоў?
— Чаму ён сябе так дзіўна паводзіць, калі не вінаваты? Не дае ніякіх паказанняў, увесь час маўчыць, ляжаў на судзе, удаючы смяротна хворага? Гэта выклікае падазрэнні.
— Тут пытанні не да мяне. З Валерам я не меў зносінаў ужо 14 гадоў. Я не размаўляў з ім на судзе. Я ведаю, што іх сур'ёзна прэсавалі, каб яны ўзялі на сябе гэта.
Я ведаю гэта абсалютна дакладна, што на яго гэту справу (выкраданне Завадскага) спрабавалі павесіць менавіта шляхам следства. Дзе логіка? Калі гэта замова спецслужбаў, то што Валера павінен быў сказаць? «Так, вы мне замовілі», — сказаць гэта на судзе? І прымушаць гэта зрабіць для чаго? Я не бачу логікі.
Так, ён вельмі зручны як чалавек, на якога можна гэта павесіць: матывы тут можна прасачыць, яго знялі ў Чачні, пакрыўдзілі і гэтак далей. Валера — чалавек дастаткова прынцыповы і ніколі не саромеўся нічога сказаць таго, што думае. Калі б ён яго забіў, ён бы сказаў: «Так, я яго забіў». Мне так здаецца, наколькі я ведаю Ігнатовіча. Па нейкіх эпізодах ён дае паказанні, а ў гэтай справе ўпіраецца. Для чаго?
— Што ён рабіў у Чачні? Ваяваў на баку чачэнскіх баевікоў?
— Не, Валера на той момант спрабаваў атрымаць расійскае грамадзянства. Афіцыйна ён там знаходзіцца не мог.
Ён знаходзіўся на баку Руслана Гантамірава, гэта чачэнцы, якія ваявалі на баку федэралаў з самага пачатку чачэнскага канфлікту. Гэта тыя чачэнцы, якія займалі прарасейскую пазіцыю. У Валеры там былі знаёмыя нейкія, якія дапамагалі яму гэта зрабіць, сярод вайскоўцаў расійскай арміі.
І паколькі знаходзіцца ў Беларусі ён ужо не мог, яго ад Беларусі ванітавала, плюс у яго былі пэўныя праблемы, звязаныя з азербайджанцамі, што зноў цалкам не ўкладаецца ў версію, што ён — дзейны супрацоўнік спецслужбаў. Яго першапачаткова па гэтай справе шукалі паўгода. Яго шукалі, ён канкрэтна быў падазраваным. Больш за тое, я ведаю, што яго падманвалі ў Беларусі, каб прывабіць у Мінск і за гэтую справу хлопнуць.
— Якім чынам вам удавалася ўвесь час спакойна пазбягаць нейкіх праблем з законам у Беларусі пры вашым бурным жыцці і сувязях з Ігнатовічам і РНЕ?
— Я своечасова ўцякаў, калі трэба, плаціў грошы, немалыя грошы, каб не сесці ў турму. «Спакойна» — гэта не тое слова.
— А якое слова правільнае?
— Часткова — гэта шанцаванне, яшчэ я цалкам не прывязваюся да людзей, месцаў, рэчаў. Калі я разумею, што гэта скончыцца для мяне арыштам, я заўсёды магу сабрацца і з'ехаць. Гэта асаблівасць псіхікі.
— Але вы здзяйснялі нейкія ўчынкі, за якія маглі рэальна сесці ў беларускую турму?
— Ды любы ўчынак можна тлумачыць так, што за яго можна сесці ў Беларусі. Я заўсёды быў у нейкай апазіцыі да дзяржавы, якая заўсёды тлумачылася так, што гэта з'яўляецца злачынствам…
Сесці ў Беларусі — справа пяці хвілін. Заўсёды я знаходжуся ў калектыве нейкіх людзей, вакол мяне нейкія людзі, гэта можна трактаваць як дзеянні незарэгістраванай арганізацыі, за што ў Беларусі даюць цалкам канкрэтны тэрмін. Прэцэдэнты тых, што сядзелі і што атрымалі тэрмін у Беларусі, па гэтым ёсць.
— Праз некаторы час пасля выкрадання Дзмітрыя Завадскага быў забіты ў пад'ездзе свайго дома лідар беларускага РНЕ Глеб Самойлаў. У гэтым забойстве падазравалі сяброў Ігнатовіча. Вас дапытвалі з гэтай нагоды?
— Таксама мяне спрабавалі да гэтага прыкруціць. Але мне таксама пашанцавала, у дзень забойства я знаходзіўся ў памяшканні, на выхадзе з якога была камера, і на камеры было відаць, што я быў у тым канкрэтным доме, а не дзе-небудзь яшчэ.
Я ў той дзень знаходзіўся ў кампаніі з дзяўчынай, а дзяўчына жыла ў доме, адным з нямногіх у Мінску на той момант, абсталяваным відэаназіраннем. На відэа было відаць, як я ўваходзіў у пад'езд, выходзіў з пад'езду, і выходзіў з пад'езду, калі мне патэлефанавала мама Глеба Самойлава і паведаміла пра тое, што Глеба забілі.
— Якая ваша версія забойства Глеба Самойлава?
— Версія вельмі простая. Па-першае, я хачу, каб вы разумелі маё стаўленне да Глеба. У мяне другога сына клічуць Глеб. Многія лічаць, што гэта я Глеба забіў. Не, я Глеба вельмі паважаў, любіў, і ён для мяне да гэтага часу з'яўляецца прыкладам. Глеб, колькі я яго ведаў, прапаведаваў пэўныя каштоўнасці і цалкам ім адпавядаў. Ён быў апошні рамантык мінулага стагоддзя. Ён верыў, і ён усё сваё жыццё аддаваў нейкай ідэі.
— Рамантык-неанацыст?
— Ну, зноў жа, што такое неанацызм? Гэта тэма асобнай гутаркі. Калі пра гэта казаць, то тады неанацыстамі можна назваць вельмі многіх. Усіх нармальных людзей вы назавяце неанацыстамі. Ёсць вера ў нацыянальную справядлівасць, у тое, што дзяржава павінна быць нацыянальна арыентаваная. Ёсць агульнасць дзяржаў, якія аднолькавыя па менталітэце. І ёсць дакладнае сцвярджэнне, што сацыяльная палітыка павінна ў дзяржавы быць. Вось калі ты заяўляеш аб тым, што не трэба бяздумна ўсё рабаваць, яшчэ трэба ўспомніць аб тым, што ёсць народ, з якім трэба падзяліцца, то ты — неанацыст чамусьці.
— Але Глеб Самойлаў, жывучы ў Беларусі, быў кіраўніком Рускага нацыянальнага адзінства. Гэта значыць, ён беларусаў не прызнаваў як народ.
— Не, вось гэта зусім няпраўда. Гэта — няведанне арганізацыі. У праграме Рускага нацыянальнага адзінства той пары (я не ведаю, якая цяпер у іх праграма) выразна было напісана пра трыадзінства славянскіх народаў.
Там не было падзелу рускіх, украінцаў і беларусаў. І ўкраінцы, і беларусы як асобныя нацыі згадваліся ва ўсякіх праграмных дакументах. РНЕ выпускала адну-адзіную газету — «Рускі парадак», дзе ўсё гэта было напісана, што мы з'яўляемся нейкімі роднаснымі плямёнамі, роднаснымі супольнасцямі, што мы не можам жыць, не ўлічваючы інтарэсаў адзін аднаго, што мы ўсё роўна ўсе пераплецены вельмі цеснымі сувязямі. І чапляцца толькі за назву, што яно рускае — тады так. Але па факце гэтага не было. Я памятаю ўлёткі, якія віселі па Мінску, я сам іх вешаў, што «рускія, беларусы і ўкраінцы, уступайце ў РНЕ».
— Звязваюць забойства Самойлава з Ігнатовічам, што людзі Ігнатовіча забілі яго, каб замесці сляды…
— Я не разумею, пра якія сляды можа ісці гаворка.
Я сцвярджаю, што з канца 1999 адносіны Глеба і Валеры былі зведзены да мінімуму. Яны разышліся. Валера ніяк не прэтэндаваў на РНЕ і не мог на яго прэтэндаваць. У сваю чаргу, Глеб не лез у справы Валеры, яму гэта было не цікава. Больш за тое, Валера хацеў жыць у Расіі, хацеў быць грамадзянінам Расіі, служыць у расійскай арміі. Ім ужо на той момант не было чаго дзяліць.
Мне значна больш зразумелая версія, і я ведаю гэта дакладна, што Глеба забілі напярэдадні развалу РНЕ. Я ведаю, што Самойлаў быў адным з кандыдатаў, прытым гэта быў найбольш верагодны кандыдат, на месца Аляксандра Пятровіча Баркашова. Усе рэгіянальныя лідары хацелі выбраць яго замест Аляксандра Пятровіча. І ёсць версія, што яго забілі людзі ад Баркашова. Версія гэта цалкам рабочая, яна сур'ёзна разглядалася ў міліцыі, па ёй капалі. Зноў жа, за самастойную палітыку, якая праводзіцца Глебам, якая ідзе насуперак з асноўным РНЕ, сектанцкім, Баркашова.
— Увогуле, гэта быў сур'ёзны ўдар па РНЕ — смерць Самойлава?
— Яго смерць фактычна і забіла беларускае РНЕ. Беларускае РНЕ было іншае, чым расійскае. Пасля смерці Самойлава людзі Баркашова спрабавалі фінансаваць беларускае РНЕ. Да гэтага фінансавання не было ніякага. Тут з'явіліся нейкія грошы. Мы выбралі са свайго асяроддзя кіраўніка, ён і цяпер ім па факце з'яўляецца ў РНЕ. Я там два месяцы пахадзіў, паглядзеў і пайшоў з РНЕ. Пасля смерці Глеба я сышоў з РНЕ, прытым з усімі сваімі людзьмі.
— Хто там стаў кіраўніком?
— Андрэй Саковіч. Ён з Гродна. Як я чуў, цяпер актыўна спрабуе збіраць людзей, каб ваяваць за Данецкую рэспубліку. Ён кінуўся спачатку на бок гэтай часткі РНЕ, што адкалолася, потым вярнуўся назад да Баркашова. І цяпер актыўна працуе на Баркашова, але ў іх нічога толкам не атрымліваецца. Але зноў жа, гэта ўсё чуткі.
— Маглі Самойлава ліквідаваць беларускія спецслужбы, каб РНЕ распалася?
— РНЕ распалася не з-за спецслужбаў. Увесь раскол РНЕ быў у тым, што найбольш жыццяздольнае падраздзяленне, якое ўмела зарабляць грошы, маё падраздзяленне, проста сышло. У іх не стала грошай нават здымаць офіс.
Але мы сышлі не таму, што на нас дзейнічалі нейкія спецслужбы. Мы сышлі па асабістых прычынах. Палітыка, якую прасоўваў Саковіч, ішла насуперак маім перакананням і разуменню, як гэта павінна быць. Дапусцім, калі Глеб для мяне быў прыкладам і аўтарытэтам, то Саковіч паказаў сябе чалавекам значна больш дробным, нейкім карыслівым, у яго былі недахопы, ён любіў маладых дзяўчат, пажадана не адну, і пастаянна іх мяняў. У Глеба гэтага ўсяго не было. Глеб быў чалавекам ідэі, Андрэй яму моцна саступаў. Калі Глеб цягнуў ў перспектыве на лідара, які можа быць сур'ёзным палітыкам, то Саковіч да гэтага часу цягне на лідара нейкі дробнай банды. У яго няма палітычнай будучыні.
— Пасля таго, як арыштавалі Ігнатовіча і яго банду, у Беларусі спыніліся выкраданні людзей, рэзанансныя забойствы, нападу. Вам не здаецца гэта супадзенне дзіўным?
— Супадзенне ёсць, але я яго тлумачу зусім інакш. Атрымаўся такі рэзананс, пачалося такое вялікае рэха, што проста на нейкім узроўні было прынята рашэнне з гэтым завязаць. Але гэта не таму, што пасадзілі Валеру, а таму што ў прынцыпе было прынята рашэнне (спыніць выкраданні людзей). Калі Валерый быў такой групай, то што перашкаджала стварыць яшчэ адну групу? Нічога не перашкаджала, але гэтая мадэль працы была прызнана няўдалай.
— На вас праз год пасля арышту Ігнатовіча напалі. Што гэта была за гісторыя?
— Так, мяне спрабавалі выкрасці і нешта потым зрабіць. Як адбывалася з Глебам? Глеба спрабавалі вывесці з пад'езду, мяркуючы па ўсім, я бачыў матэрыялы следства. Пакрокава магу расказаць, як гэта прыкладна адбывалася.
Самойлаву патэлефанавалі, ён выйшаў. На лесвічнай пляцоўцы яго аглушылі, пачалі зводзіць уніз па тэхнічнай лесвіцы, і забілі яго на тым паверсе (я не памятаю ўжо нумар паверха), дзе было адкрыта акно, дзе было святло. Гэта значыць, ён ачомаўся, пачаў супраціўляцца, вырваўся, ламануўся, пачаў званіць у дзверы, і яго ўдарылі ў сэрца нажом некалькі разоў. Відаць, яго спачатку спрабавалі звесці ўніз, каб куды-небудзь вывезці…
— Гэта значыць, дзейнічала група?
— Дзейнічала група, так. А паколькі група Валеры на той момант ужо ўся была за кратамі, то трэба прызнаць, што група Ігнатовіча была велізарнай, а гэта не так. Гэта значыць, гэта была альбо іншая група, альбо тая версія аб тым, што гэта ўсё ж такі баркашаўцы… Баркашоў не хацеў аддаваць уладу.
— І што з вамі адбылося?
— На мяне напалі, разбілі мне галаву, была страляніна. Кагосьці я параніў.
— Міліцыя вяла следства па гэтай нагоды?
— Прыязджала аператыўная група з нагоды таго, што была страляніна. Яны збіралі нейкія гільзы. Але я, натуральна, заяў ніякіх не пісаў і адтуль збег. Тыя, хто нападаў на мяне, таксама, натуральна, ніякіх заяваў не падавалі.
Чаму я думаю, што гэта ўсё ж такі ад Баркашова? Справа ў тым, што я працягваў падтрымліваць адносіны з той часткай РНЕ, якая адкалолася ад Баркашова. І мы спрабавалі рабіць свае праекты, і гэта было не ў жылу той частцы Аляксандра Пятровіча, якая спрабавала захаваць кантроль у РНЕ. Уласна, гэта адна з прычын, чаму я думаю, што ўсё ж такі забойства Глеба — гэта не замова нейкіх беларускіх уладаў, а ўсё-ткі замова з Расіі.
— Вы з'ехалі ў Расію. Што вы там рабілі?
— Шмат чаго…
***
«БП» анансуе працяг, другую частку інтэрв'ю з Сяргеем Караткіх. Ён распавядае пра тое, чым займаўся ў Расіі, пра рускіх нацыяналістах і неанацыстаў, пра сяброўства з Цесаком, бойку з беларускімі антыфашыстамі і пра тое, як апынуўся ва Украіне, у батальёне «Азоў».
