У ЗША і ЕС масавую папулярнасць набываюць электрамабілі, што неўзабаве можа прывесці да маштабнага перафарматаванне рынку не толькі аўтамабілебудавання, але і рынку паліва і адпаведна паўплываць на геапалітычную сітуацыю ў свеце.
Пра гэта пішацца ў супольнасці ЖЖ «Як гэта зроблена».
Я думаю, што ніхто з тых, хто ствараў кампанію па вытворчасці электрамабіляў у Крамянёвай даліне, не мог разлічваць на такі ашаламляльны поспех, які абрынецца на машыну пад сціплай назвай Model S. У чым тут сакрэт? У асобе Элана Маска — стваральніка PayPal і SpaceX, які абраў, як аказалася, ідэальную маркетынгавую стратэгію па стварэнні электрамабіля менавіта прэміум-класа? У патрэбе маладых і паспяховых ездзіць на нечым цалкам асаблівым, адрозным ад ранейшых стандартаў? Чаму гэтая рэвалюцыя ўдалася, нягледзячы на тое, што электрамабілі існуюць столькі ж, колькі аўтамабілі наогул.
Але да гэтага часу яны ніколі не пакідалі сваёй нішы пацешных экзатычных прылад, гарадскіх машынак для кароткіх паездак. А тут раптам з'явіўся зіхатлівы прыгажун з салонам са скуры і дрэва, 17-цалевым экранам замест панэлі кіравання, рухавіком у 416 л.с. і прабегам на адной запраўцы ў 250—300 міль. Гэта быў трыумф інжынерынгу, які выціснуў усё магчымае з літый-іонных батарэй і дакладны маркетынгавы разлік на пакупніка з грашыма і жаданнем быць на вышыні тэхнічнага прагрэсу.
Мала таго, што Model S па краш-тэстах паказаў цудоўныя, неверагодныя вынікі, так аўтамабіль яшчэ і стаў самым хуткім серыйным электрамабілем у свеце, абышоўшы па тэстах амерыканскай National Electric Drag-Racing Association практычна ўсіх канкурэнтаў. Гэты аўтамабіль разганяецца да 100 км/ч за 4,3 сек. Таму цяпер у ЗША, каб купіць Model S з батарэяй на 85 кВт/г, трэба чакаць сваёй чаргі два месяцы — завод выпускае па 20.000 машын на год і не паспявае за попытам.
У Нарвегіі, дзе Tesla стала самым прадаваным аўтамабілем у 2013 (прададзена 6000 штук), пакупнікі чакаюць сваёй замовы пяць месяцаў. Tesla актыўна будуе сетку заправак на тэрыторыі ЗША, еўрапейскіх краін і асабліва ў Нарвегіі. Будучыню, безумоўна, за такімі аўтамабілямі — эра ДВС і дызеляў немінуча скончыцца, а транспартныя сродкі, якія выкарыстоўваюць электрычнасць, стануць нормай. Не так хутка, як хацелася б, вядома, але ўсё да таго ідзе.
Мы прыехалі ў аўтасалон Tesla ў Апала-Альта, побач са штаб-кватэрай кампаніі. Нам паказалі Model S, і мы паездзілі на ім па ваколіцах, заехаўшы па дарозе ў Tesla Motors Headquarters. Я зрабіў некалькі фотаздымкаў аўтамабіля ў салоне і падчас тэст-драйву.
Вось гэта шасі Model S. Два электрарухавікі ззаду, батарэі размешчаны ўнізе, пад кажухом. Там 16 блокаў батарэй, якія аддзеленыя адзін ад аднаго для бяспекі. У блоках знаходзіцца каля 7 тысяч літый-іонных акумулятараў Panasonic і ўласнай вытворчасці Tesla. Дарэчы, так як батарэі знаходзяцца ўнізе, то цэнтр цяжару ў машыны размяшчаецца ніжэй за вось кручэння колаў (як у гоначных балідаў), што забяспечвае асаблівую ўстойлівасць аўтамабіля. З іншага боку, такое размяшчэнне батарэй стала прычынай узнікнення вядомага пажару, калі Model S наехала на жалезную канструкцыю на дарозе з такой сілай, што тая прабіла батарэйны блок, і машына загарэлася.
Два электрарухавікі. Магутнасць 416 л.с. Я ўжо ездзіў на гоначным электрамабілі Nissan (яшчэ напішу пра гэта) і таму ведаю, як электракары могуць разганяцца, але ўсё роўна старт Model S з месца выклікае захапленне — гэта такі стрэл з гарматы, калі цябе ўціскае ў крэсла і адкідвае галаву да цемры ў вачах. Прычым усё гэта адбываецца ў поўнай цішыні і чутны толькі лёгкі гук пакрышак на асфальце. Супрацоўнік салона Сільві, якая была з намі, сказала, што яны называюць гэты гук singing — машына спявае.
Месца ў машыне вельмі шмат. Два велізарныя багажнікі — спераду і ззаду.
Адно з галоўных месцаў у машыне — гняздо для зарадкі — схавана пад адбівальнік.
У амерыканскіх і еўрапейскіх версіях аўтамабіля розныя разеткі для зарадкі. Калі адкрываеш адбівальнік, гняздо загадкава свеціцца халодным блакітным святлом.
Гэта ключ ад Model S. Я падазраю, што дызайнер натхніўся выглядам ключа для Porsche Panamera. Праўда, заводзіць ім няма чаго, кнопкі старту няма, а машына прыводзіцца ў дзеянне, калі кіроўца займае сваё месца.
Здымаць у салоне, акрамя прыборнай дошкі і панэлі кіравання, няма чаго. Абсалютна мінімалістычны дызайн без кнопак, тумблераў і іншых прыгажосцяў. Таму, калі машына неактыўная, салон выглядае дзіўна, амаль бедна. Я думаю, што, калі японцы пачнуць рабіць такія прэміум-электракары, яны паспрабуюць разнастаіць змесціва салона. А тут усё вельмі проста, футурыстычна. Падлога роўная (зразумелая справа), рычаг наперад-назад-паркоўка на рулявой калонцы, таму месца паміж крэсламі наперадзе пустое, з пластмасавым падлогавым паддонам для дробязяў. Цэнтр увагі, вядома, гэта 17-цалевы манітор — цэнтр кіравання аўтамабілем.
Прыборная дошка — тут таксама ўсё вельмі проста. Злева графік спажывання энергіі, у цэнтры паказанне астатку прабегу, справа ў дадзены момант дадзеныя радыёстанцыі, якая ўключана. Пераключэнне ў метрычную сістэму, градусы па Цэльсію і 24-гадзінны фармат адбываецца ў меню на цэнтральнай панэлі.
Апгрэйд сістэмы і налад аўтамабіля адбываецца перыядычна, гэтак жа, як у любога камп'ютара. Можна паглядзець, што прапануецца ў новым рэлізе і запусціць праграму апдэйта праз сувязь з серверам Tesla.
Сільві падключыла па Bluetooth свой айфон і на прыборнай дошцы з'явіліся карцінкі альбомаў з яе медыятэкі.
Ручка пераключэння рэжымаў руху.
Гэта тое, што робяць, мабыць, усё, хто садзіцца ў машыну ў першы раз. Цяжка ўтрымацца, каб не пайсці ў браўзеры адкрыць свой блог. Гэтак жа, як і iOS, сістэма ў Tesla Model S не падтрымлівае Flash у мэтах бяспекі.
Графік спажывання зараду — важная рэч пры яздзе. Можна выбудоўваць свой стыль кіравання па тым сярэднім значэнні, якое лічыцца аптымальным. Калі сетка заправак стане паўсюднай, ганяць з хуткасцямі ў 90 міль у гадзіну можна будзе свабодна — запраўка ў Tesla бясплатная. Ды і хатняя зарадка батарэй ў дзесяць разоў таннейшая, чым бензін або дызель — зарадзіць Model S дома ў ЗША можна за 5—7 даляраў.
Яшчэ вясной Элан Маск паведаміў, што да канца года электрамабіль можна будзе выкарыстоўваць на 70% тэрыторыі ЗША, а да 2015 года неабходным лікам хуткіх электразаправак (т.зв. Supercharger) плануецца забяспечыць ўсю краіну і суседнюю Канаду.
У салоне стаіць макет зараднай калонкі Supercharger. Яна забяспечвае зарадку на прабег каля 300 км за паўгадзіны.
Тут жа ў салоне і сервісная станцыя. Тут стаяць аўтамабілі, якія прададзеныя, і тыя, якія паставілі на абслугоўванне — яно робіцца раз на год або пасля кожных 20 000 км прабегу. Сам рамонтны цэх папрасілі не здымаць, але там нічога цікавага — тыя ж самыя пад'ёмнікі, абсталяванне для шынамантажу. Адзінае адрозненне — вельмі чыста і нічым не пахне. Таму што электрамабілі.
Машыне з першай серыі Model S, калі можна было замаўляць які заўгодна колер кузава, фарбу падбіралі індывідуальна. Цяпер так не робяць, вытворчасць ужо масавая.
Гэта звычайная запраўка — за 5—7 гадзін машына зараджаецца амаль цалкам. Дарэчы, акрамя стандартнай і хуткаснай зарадкі, Tesla прапануе і поўную замену батарэйнага блока за 1,5 хвіліны. Гэта будзе каштаваць 60—80 даляраў — цана поўнай запраўкі бензінам.
Tesla неверагодна папулярная ў Крамянёвай даліне. На вуліцах і хайвеях пастаянна сустракаюцца Model S. Вось, напрыклад, Tesla на запраўцы каля ўваходу ў галоўны офіс Apple у Куперціне.
Асобна трэба напісаць пра Tesla ў Нарвегіі. Тут гэты аўтамабіль стаў проста бестселерам, пабіўшы рэкорд продажаў у краіне. Толькі ў верасні было прададзена 600 Model S, а ўсяго ўжо больш за 2000. У шасці гарадах Tesla паставіла станцыі падзарадкі Supercharger і лік іх пастаянна расце. Дзяржава спрыяе развіццю электратранспарту: уладальнікі электракараў вызваленыя ад транспартнага падатку (гэта 100% ад каталожных цэнаў), падаткаў на дададзены кошт і на рэгістрацыю.
У Осла кіроўцы электракараў маюць магчымасць бясплатна паркавацца і ездзіць па паласе грамадскага транспарту. З нарвежскімі астранамічнымі коштамі на бензін і дызель электракары ад Tesla — проста выратаванне. Нягледзячы на досыць высокі кошт на іх — у ЗША стартавы кошт на базавую мадэль складае $49 900, мадэлі з больш магутнай батарэяй каштуюць ад $58 000 да 68900$. Еўрапейскі варыянт Model S каштуе ад 51500 еўра.
Tesla заяўляе, што кожная наступная мадэль іх электрамабіляў будзе каштаваць танней за папярэднюю. Ужо рыхтуецца да выпуску бюджэтная Model Е, кошт якой будзе каля $30000. На падыходзе і красовер Model X — з чатырма рухавікамі (4x4).
Tesla — гэта тыповае стварэнне Крамянёвай даліны, рэалізаваная мара аднаго з тых тысяч інтэлектуалаў, якія складаюць самае гэта паняцце — Крамянёвая даліна. Элан Маск, як мне здаецца, гэта яшчэ адзін Стыў Джобс, які паказвае людзям новыя гарызонты. Чалавек, які зрабіў на найлепшай у свеце аплатнай сістэме PayPal сваё багацце. Чалавек, які прыязджаў у Расею ў спробах купіць ракету, каб з яе дапамогай адправіць на Марс аранжарэю з раслінамі.
Чалавек, які зрабіў кампанію, якая запускае цяпер у космас ракеты і яго Grasshopper дзівіць уяўленне. Вось такі чалавек стаіць за электрамабілем з простай назвай Model S. Усё ж такі, напэўна менавіта ў гэтым прычына поспеху Tesla — у асобы яе стваральніка.
