Высадка саюзнікаў на Сіцыліі, 10 ліпеня 1943.
Калі пад Прохараўкай адбывалася найбольшая танкавая бітва ў гісторыі, Гітлер вырашыў перакінуць найлепшыя дывізіі ў Італію
Высадка на Сіцылію
Ідэнтыфікацыйная картка «капітана Марціна»
Калі стала ясна, што брытанскія і амерыканскія войскіДучэ як у ваду глядзеў. Але што ён мог? Паўночнаафрыканская кампанія паказала, што ў Італіі няма баяздольнага войска. Абараніць Сіцылію мог толькі Вермахт.вось-вось перамогуць немцаў ды італьянцаў у Паўночнай Афрыцы, Мусаліні сказаў: толькі дурань не разумее, што наступным крокам будзе высадка аліянтаў на Сіцыліі.
Брытанская разведка ведала, што на Сіцыліі інтэнсіўна будуюць умацаванні, а таму за высадку саюзнага дэсанту давядзецца заплаціць вялікую цану. Таму належала знайсці дурняў у Берліне, якія б паверылі, што саюзнікі высадзяцца дзе заўгодна, толькі не ў Сіцыліі. Так пачалася распрацоўка аперацыі «Мінсміт» («Начынка»).
Гітлер марудзіць
23 кастрычніка 1942.
Сталін, якому Чэрчыль раскрыў план аперацыі «Торч» яшчэ ў жніўні, 19 лістапада пачаў наступальную аперацыю пад Сталінградам.Яна завяршылася ў лютым
Пачаць яе Манштайн хацеў у сярэдзіне мая — як толькі падсохнуць дарогі. Ён і маршал Гайнц фон Клюге даказвалі Гітлеру: марудзіць нельга.Савецкі Саюз штомесяц вырабляе 1500 (насамрэч 2000 — АС) танкаў; заходнія аліянты
Жыццё пасля смерці
Вядома, што Чэрчыль абяцаў Сталіну адкрыць
Рузвельт і Чэрчыль на нарадзе пад Касабланкай 23 студзеня 1943 г. далі сваім збройнымі сілам дырэктыву: «Акупацыя Сіцыліі з мэтаю: 1) забеспячэння большай бяспекі камунікацыйных ліній у Міжземным моры, 2) адцягнення сілаў Нямеччыны ад рускага фронту, 3) узмацнення націску на Італію». Цяпер у справу ўключаліся камандуючыя і іх штабы.
Задача камандавання любой арміі ў тым, каб перамагчы праціўніка з найменшымі стратамі. Задача разведкі — дапамагчы камандаванню. Для гэтага разведка павінна выведаць планы праціўніка і, калі гэта магчыма, увесці яго ў зман адносна намераў свайго камандавання.
Але як прымусіць немцаў паверыць? Як рыхтавала аперацыю брытанская разведка можна даведацца з кнігі разведчыка Івэна Мантэгю «Чалавек, якога не было».Было выкарыстана цела мёртвага чалавека. Яго з дакументамі на імя капітана марской пяхоты Уільяма Марціна даставілі на субмарыне ў іспанскія воды. Да рукі «капітана» быў прышпілены партфель з дакументамі, у тым ліку лістом намесніка начальніка брытанскага генштаба да камандуючага брытанскімі войскамі ў Паўночнай Афрыцы. У лісце быў намёк, што саюзнікі высадзяцца на Сардыніі і ў Грэцыі.
Разлік апраўдаўся. Цела «Уільяма Марціна» паднялі з вады ля горада Уэльва 30 красавіка, пра дакументы даведаліся немцы. Дэзе паверыў і Гітлер.Ужо ў маі з Усходняга фронту на Балканскую паўвыспу была перакінутая
Аперацыя «Цытадэль»
Тым часам на Усходнім фронце панавала нерашучасць. Сталін і начальнік яго генштаба маршал Васілеўскі стваралі ў раёне Курскай дугі абарончыя ўмацаванні.
І Гітлер усё адкладаў наступальную аперацыю «Цытадэль», чакаючы, пакуль заводы вырабяць дастаткова новых танкаў.Стаўка рабілася на славутыя «тыгры». Да Курскай бітвы была наладжана і вытворчасць «пантэраў».
Бітва пачалася 5 ліпеня 1943. Наступалі дзве групы нямецкіх армій: з поўначы — «Цэнтр» пад камандаваннем маршала Клюге, з поўдня — «Поўдзень» на чале з Манштайнам. Чырвоная ж армія абаранялася, у яе была такая дырэктыва: выматаць праціўніка ў абарончых баях, а потым перайсці ў наступ (дзеля гэтага быў створаны рэзервовы Стэпавы фронт).
Войскі фон Манштайна наступалі ў прохараўскім кірунку, дзе адбылася знакамітая танкавая бітва.
Дзіўна, але пра бітву ў «Беларускай Энцыклапедыі» няма асобнага артыкула.Звесткі пра яе вынікі супярэчлівыя. Хто перамог пад Барадзіном у
Войскі маршала Клюге не дасягнулі пад Курскам істотнага поспеху, затое войскі Манштайна глыбока ўклініліся ў савецкую абарону. Манштайн быў ужо цалкам упэўнены ў поспеху. Але тут нямецкае камандаванне мусіла пераключыць увагу на поўдзень Еўропы.
Спыніць наступ!
За два дні да пачатку бітвы пад Курскам брытанская і амерыканская авіяцыя пачала бамбіць аэрадромы на Сіцыліі і Сардыніі.Былі знішчаныя 4 з 5 чыгуначных паромаў, што злучалі Апенінскі паўвостраў з Сіцыліяй. Да апошняга моманту праціўнік не ведаў, дзе ж будуць дэсантавацца аліянты. А высадка адбылася тады, калі праціўнік не мог і падумаць: падчас шторму на моры.
Саюзнікі дэсантаваліся ў Сіцыліі 10 ліпеня. 12 ліпеня пачалася танкавая бітва пад Прохараўкай. А 13 ліпеня, калі бітва яшчэ ішла, Гітлер выклікаў Клюге і Манштайна да сябе. Нягледзячы на пярэчанні апошняга, фюрэр загадаў: спыніць наступ! Перакінуць сілы на Апеніны! Бо высадка на Сіцыліі азначала хуткае ўварванне ў Італію.
Савецкі маршал Іван Баграмян сцвярджаў, што высадка на Сіцыліі ніяк не паўплывала на сыход Курскай бітвы. Нам жа вядома, што Гітлер перакінуў на Захад элітны ІІ танкавы корпус СС, у які ўваходзілі славутыя дывізіі «Лейбштандарт СС Адольф Гітлер», «Дас Райх» і «Тотэнкопф». І танкавы корпус СС, які стваралі для Усходняга фронту, таксама пайшоў у Італію.
Другі фронт
Пасля высадкі на Сіцыліі Вялікая рада фашысцкай партыі адхіліла Мусаліні ад улады і арыштавала. 3 верасня, калі саюзнікі дэсантаваліся на поўдні Апенінскага паўвострава, Італія выйшла з вайны. Як жартавалі ў той час, вось
Высадкі саюзніцкіх дэсантаў у Марока і Алжыры, у Сіцыліі і на Апенінах далі багаты досвед такога роду аперацыяў, які прыдаўся ў Нармандыі.
Тады, у
І ўсё ж: чаму ў савецкай і часткова ў постсавецкай літаратуры сцвярджаецца, што саюзнікі адкрылі другі фронт менавіта ў 1944 г., а не на год раней? Такая была ідэалагічная ўстаноўка. Найлепш яна была сфармулявана ў падручніку «Навейшая гісторыя» для Х класа: «Савецкі Саюз строга выконваў узятыя на сябе саюзніцкія абавязацельствы. Але ЗША і Англія іх груба парушалі». Таму, маўляў, і адцягвалі адкрыццё другога фронту ў Еўропе. І многія з нас
***
- Эканоміка ЗША і Вялікабрытаніі ў
- Капітан Марцін, якога не было
- Ідэя аперацыі «Мінсміт» была бліскучай. Аднак узнікла нечаканая цяжкасць: дзе знайсці цела чалавека з пашкоджаннямі, як пасля авіякатастрофы? Як толькі з’яўлялася «кандыдатура», сваякі памерлага не давалі згоды. Або папросту не выклікалі даверу. Нарэшце, было знойдзена цела чалавека, які памёр ад запалення лёгкіх пасля пераахалоджання на моцным марозе. Сваякам далі мінімум звестак: мэта высакародная, нябожчык будзе належна пахаваны, хоць і пад чужым імем. Яны пагадзіліся маўчаць з умовай, што сапраўднага імені ніхто не даведаецца. Для аперацыі выбралі іспанскі горад Уэльву, бо там актыўна дзейнічаў нямецкі агент, які меў сувязь з мясцовымі чыноўнікамі. А вятры, якія дзьмуць з мора ў красавіку, давалі гарантыю, што цела выкіне на бераг. З самалёта «капітана» вырашылі не кідаць: пашкоджанні ад удару маглі быць непраўдападобна моцнымі. Цела транспартавалі да берага падводнай лодкай.
- Фрыц Эрых фон Манштайн
- (фон Лявінскі; 1887–1973), патомны нямецкі вайсковец, нефармальны лідар нямецкага генералітэту. Гітлер стараўся трымаць Манштайна на адлегласці, а ў
- Дуайт Дэвід Эйзенхаўэр
- (1890–1969), нашчадак нямецкага імігранта, генерал арміі (1944),
- Бернард Лоў Мантгомеры
- віконт Мантгомеры Аламейскі (1887–1976), сын англіканскага святара з Уэльса, фельдмаршал (1944). Ад жніўня 1942 камандаваў
