Навукоўцам атрымалася «выразаць» ДНК ВІЧ з заражаных клетак
Але да лекаў ад віруса яшчэ далёка.
20.03.2024 / 13:54
Фота: George Frey / Getty Images
Навукоўцы з Нідэрландаў заявілі, што ім удалося паспяхова выдаліць ДНК віруса імунадэфіцыту чалавека з заражаных клетак з дапамогай тэхналогіі рэдагавання геному CRISPR, удастоенай Нобелеўскай прэміі па хіміі за 2020 год, піша Бі-бі-сі.
Тэхналогія, якая працуе як нажніцы, але на малекулярным узроўні, дазваляе разрэзаць ДНК такім чынам, што інфікаваныя ўчасткі могуць быць выдаленыя або інактываваныя, што спыняе рэплікацыю ВІЧ.
Ёсць надзея, што ў выніку атрымаецца цалкам пазбавіць арганізм ад віруса, хоць неабходна прарабіць яшчэ шмат працы, каб пераканацца ў тым, што гэта будзе бяспечна і эфектыўна.
Існуючыя прэпараты ад ВІЧ могуць запаволіць развіццё віруса ў арганізме, але не знішчыць яго.
Каманда Амстэрдамскага універсітэта, якая прадставіла на гэтым тыдні на медыцынскай канферэнцыі кароткі выклад сваіх першых вынікаў, падкрэслівае, што іх праца застаецца толькі «доказам канцэпцыі» і не стане лекамі ад ВІЧ у найбліжэйшы час.
Дацэнт Нотынгемскага універсітэта Джэймс Дыксан, які спецыялізуецца на тэхналогіях ствалавых клетак і геннай тэрапіі, згодны з гэтым і кажа, што атрыманыя вынікі патрабуюць стараннага вывучэння.
«Спатрэбіцца яшчэ шмат распрацовак перш, чым гэта зможа аказаць уплыў на ВІЧ-інфіцыраваных», — сказаў ён.
«Надзвычай складаная задача»
Іншыя навукоўцы таксама спрабуюць выкарыстоўваць тэхналогію CRISPR у барацьбе з ВІЧ.
Кампанія Excision BioTherapeutics сцвярджае, што пасля 48 тыдняў лячэння ў трох добраахвотнікаў з ВІЧ не было выяўлена сур'ёзных пабочных эфектаў.
Аднак вірусолаг з лонданскага Інстытута Фрэнсіса Крыка Джонатан Стое кажа, што выдаліць ВІЧ з усіх клетак, якія хаваюць яго ў арганізме, надзвычай складана.
«Пазаселевае лячэнне з магчымымі доўгатэрміновымі пабочнымі эфектамі па-ранейшаму выклікае асцярогі, — сказаў ён. — Таму верагодна, што пройдзе шмат гадоў, перш чым такая тэрапія на аснове CRISPR стане руціннай — нават калі выказаць здагадку, што яна акажацца эфектыўнай».
ВІЧ заражае і атакуе клеткі імуннай сістэмы, выкарыстоўваючы іх для стварэння ўласных копій.
Нават пры эфектыўным лячэнні некаторыя з іх пераходзяць у стан спакою або латэнтны стан, і ў іх па-ранейшаму ўтрымліваецца ДНК або генетычны матэрыял віруса.
Большасць людзей з ВІЧ маюць патрэбу ў пажыццёвай антырэтравіруснай тэрапіі. Калі перастаць прымаць гэтыя прэпараты, дрэмлючы вірус можа зноў актывізавацца і выклікаць праблемы.