Навукоўцы ўбачылі ўсплёскі мазгавой актыўнасці ў паміраючым мозгу
Што адбываецца з мозгам у момант смерці? Даследчыкі доўга сумняваліся, ці сапраўды свядомасць працягваецца падчас працэсу памірання. Новае даследаванне мела на мэце растлумачыць «перадсмяротны досвед» чалавека.
12.05.2023 / 18:18
Ілюстрацыя: vecteezy
Сведчанні пра так званыя перадсмяротныя перажыванні (ці перадсмяротны досвед) распаўсюджаныя ва ўсім свеце. Ранейшыя эксперыменты паказалі, што паміраючыя лабараторныя жывёлы маюць усплёскі мазгавой актыўнасці, а цяпер навукоўцы выявілі такія ж сігналы ў мозгу паміраючых пацыентаў у коме, пра што паведамляецца ў часопісе Proceedings of the National Academy of Sciences. Новае — і самае дэталёвае — даследаванне мозгу паміраючага чалавека можа праліць святло на таямніцу перадсмяротнага досведу.
Што ўжо вядома пра спыненне сэрца
Пасля спынення сэрца людзі звычайна губляюць свядомасць. Аднак даследчыкі доўгі час сумняваліся, ці можа свядомасць падчас працэсу памірання працягвацца нейкім схаваным чынам. Згодна з папярэднімі даследаваннямі, ад 10 да 20 адсоткаў выжыўшых пасля спынення сэрца паведамляюць пра перадсмяротныя перажыванні, якія часта ўключаюць пачуццё пакідання цела, любові і святла, а таксама наяўнасці «духоўных істот».
Эксперыменты на лабараторных жывёлах, якія перажываюць спыненне сэрца, паказваюць, што яны могуць адчуваць усплёск так званай «гама-актыўнасці». Мазгавыя гама-хвалі ўяўляюць сабой рытмічную актыўнасць клетак мозгу і звязаныя са скаардынаванай функцыяй мозгу ў людзей, якія не спяць.
«Слова «скаардынаваная» тут важнае, бо выпадковая актыўнасць была б хутчэй прыкметай паміраючага дысфункцыянальнага мозгу, чым мозгу, які здольны вырабляць багаты вопыт перадсмяротных перажыванняў», — тлумачыць Пітэр Фэнвік, неўролаг і нейрапсіхіятр з лонданскага King's College Hospital and the Institute of Psychiatry у каментары для Inverse.
Што зрабілі даследчыкі
У новым даследаванні даследчыкі выкарыстоўвалі электраэнцэфалаграму (ЭЭГ) для аналізу электрычнай актыўнасці ў галаўным мозгу чатырох паміраючых пацыентаў у коме да і пасля таго, як лекары адключылі апараты жыццезабеспячэння з адабрэння сем'яў пацыентаў.
Нягледзячы на тое, што навукоўцы і раней аналізавалі актыўнасць паміраючага чалавечага мозгу, гэтая новая праца з'яўляецца першай у многіх адносінах, паведамляюць аўтары. Ні ў адным з папярэдніх даследаванняў не назіраліся і не аналізаваліся пасекундныя сігналы мозгу і сэрца на працягу ўсяго працэсу памірання, а таксама не даследаваліся так глыбока мазгавыя сігналы і іх схемы ў прасторы і часе. Да таго ж пры папярэдніх даследаваннях не было, напрыклад, поўнага пакрыцця скуры галавы электродамі або дэталёвага камп’ютарнага частотнага аналізу.
Што паказала даследаванне
Двое з чатырох пацыентаў перажылі хуткі, масіўны ўсплёск гама-актыўнасці ў мозгу падчас смерці. Гэты ўсплёск адбыўся непасрэдна ў скронева-цемянна-патылічных злучэннях, якія звязаныя са зрокам і слыхам — і ёсць даныя, якія сведчаць аб тым, што гэтыя злучэнні таксама звязаныя з «пазацялеснымі перажываннямі».
Гама-рытмы таксама назіраліся паміж скронева-цемянна-патылічнымі зонамі і контралатэральнымі прэфрантальнымі вобласцямі. Гэта можа сведчыць аб тым, што ўсё перажытае пацыентамі магло быць закадавана ў выглядзе ўспамінаў. Калі б яны выжылі, гэта азначала б, што яны патэнцыйна маглі б успомніць гэты вопыт, тлумачаць даследчыкі.
Хоць гэтыя вынікі і дапускаюць, што чалавечы мозг сапраўды можа быць актыўным падчас спынення сэрца (дакладней, мазгавая актыўнасць можа працягвацца прынамсі яшчэ некалькі хвілін), тым не менш гэтая новая праца мае шэраг агаворак. Гэтыя высновы трэба вельмі акуратна інтэрпрэтаваць, бо няма ніякіх доказаў таго, што гэтую мазгавую актыўнасць можна суаднесці са свядомымі перажываннямі (або што гэтыя высновы можна параўнаць з даследаваннямі калясмяротнага вопыту ў пацыентаў, што перажылі клінічную смерць).
Плюс ва ўсіх чатырох пацыентаў былі пашкоджанні мозгу падчас папярэдніх інцыдэнтаў са спыненнем сэрца, што пэўным чынам магло пашкодзіць іх мозг і зрабіць гэтую працу несапраўднай. Двое пацыентаў, у якіх назіраўся гама-ўсплёск, таксама мелі ў анамнэзе курчы, і таму цалкам імаверна, што гама-актыўнасць магла быць звязаная менавіта з курчамі, а не з перадсмяротным вопытам.
Гэта было невялікае даследаванне, папярэджваюць аўтары і разлічваюць на далейшыя даследаванні. Галоўным жа дасягненнем падобных даследаванняў, магчыма, мае стаць змяншэнне страху перад вывучэннем смерці з навуковай кропкі гледжання.
Чытайце таксама:
Навукоўцы высветлілі, што галюцынацыі могуць быць нармальнай з’явай