Navukoŭcy zmahli spynić praces stareńnia ŭ myšej i navučylisia kiravać hetym pracesam. A što nakont ludziej?
Ekśpierymient pakazaŭ, što stareńnie — heta ŭsiaho tolki strata kletkami mahčymaści pravilna sčytvać svoj pačatkovy hienom. Vyjaviłasia, što hety praces možna adnavić.
26.01.2023 / 20:06
Fota: pixabay
Navukoŭcy-hienietyki z Harvardskaha ŭniviersiteta praviali dośledy na myšach, kab vyśvietlić pryčynu stareńnia arhanizma žyvych istot i navučycca kiravać hetym pracesam.
Daśledavańnie pakazała, što pryčyna stareńnia zusim nie źmianieńnie DNK, jak ličyłasia raniej. Usiamu vinoj epihienietyčnyja «prahramnyja zboi», praz jakija kletki z časam hublajuć suviaź z zychodnym hienietyčnym materyjałam. Adnavić hetuju suviaź možna praz «pierazahruzku sistemy», jakaja taksama moža pavialičyć i praciahłaść žyćcia.
«U hienietyčnym materyjale čałavieka, ci prosta ŭ hienomie, źmiaščajecca poŭny nabor našaj DNK, jaki raźmierkavany pa ŭsich kletkach arhanizma. Ale nad hienomam isnuje jašče adzin płast, jaki nazyvajecca «epihienom». Jon kantraluje praces uklučeńnia abo vyklučeńnia peŭnych hienaŭ u tym ci inšym typie kletak, i na jaho pracu na praciahu ŭsiaho žyćcia zdolnyja ŭpłyvać jak faktary navakolnaha asiaroddzia, tak i naš ład žyćcia. Da hetaha času zastavałasia zahadkaj, ci źjaŭlajucca źmieny epihienoma pryčynaj stareńnia», — havorycca ŭ daśledavańni.
Dla vyrašeńnia zahadki navukoŭcy litaralna «prymusili sastareć» niekatorych myšej šlacham vykarystańnia sistemy «indukavańnia źmien u epihienomie (Induction of Changes in Epigenome, ICE)». Prostymi słovami, jany ŭtraja pavysili ŭ myšej chutkaść razryvu i adnaŭleńnia łancužkoŭ DNK, tym samym paskoryli ich naturalny praces stareńnia.
Dziakujučy hetamu, navukoŭcy zaŭvažyli, što z časam adnaŭleńnie DNK usio bolš adbyvałasia nasupierak pieršapačatkovym «maładym» hienomam, što pryvodziła da «prahramnych zbojaŭ»: da šaścimiesiačnaha ŭzrostu ŭ myšej źjavilisia fizičnyja prykmiety stareńnia, i ich stan byŭ značna horšy ŭ paraŭnańni z myšami taho ž uzrostu, jakija nie ŭdzielničali ŭ ekśpierymiencie.
Zatym navukoŭcy pasprabavali znoŭ «amaładzić» paddoślednych myšej šlacham injekcyi plurypatentnych kletak, jakija źmiaščajuć hieny Oct4, Sox2 i Klf4.
«U vyniku ŭ paddoślednych myšej źjaviłasia šmat novych aksonaŭ, dziakujučy jakim ich mozh adnaviŭsia i spyniŭ dehienieracyju inšych orhanaŭ. Bolš za toje, heta dapamahło adnavić zrok u starych myšej, pryčym ich zorkaść stała lepšaja, čym u maładych myšaniat, jakija nie ŭdzielničali ŭ ekśpierymiencie», — adznačajecca ŭ daśledavańni.
Pa słovach adnaho z aŭtaraŭ navukovaha adkryćcia prafiesara Devida Sinklera z Harvardskaha ŭniviersiteta, novyja viedy dakazvajuć isnavańnie «hienietyčnaj reziervovaj kopii», jakoj mohuć karystacca mnohija žyvyja arhanizmy. Naprykład, pry stracie častki cieła ŭ mnohich žyvych istot hetyja častki adnaŭlajucca: u jaščarak i ryb adrastaje chvost, u myšej — palcy i h. d.
Prafiesar śćviardžaje, što choča pieratvaryć stareńnie ŭ chvarobu. A kali heta chvaroba, značyć, jaje možna budzie vylečyć.
«My ličym, što vyjavili hałoŭny pult kiravańnia, sposab viarnuć čas nazad. Zatym cieła pračniecca, uspomnić, jak siabie pavodzić, uspomnić, jak rehienieryravać, i znoŭ stanie maładym, navat kali čałaviek užo davoli pažyły i chvory. Heta taksama aznačaje, što rak, dyjabiet i chvaroba Alchiejmiera mohuć mieć adnu i tuju ž asnoŭnuju pryčynu, jakuju možna paviarnuć nazad dla lačeńnia ŭzrostavych stanaŭ z dapamohaj adzinaha mietadu terapii», — padsumoŭvaje Sinkler.
Na hety momant viadoma, što ŭžo pačałosia praviadzieńnie dośledaŭ nad prymatami. A nastupnyja ŭ čarzie — ludzi.