Да продкаў: як беларусы Радаўніцу адзначалі ФОТАРЭПАРТАЖ Сяргея Гудзіліна
Пасля Вялікадня беларусы ўшаноўваюць продкаў. Сёлета выхадны дзень Радаўніцы прыпаў на 21 красавіка. Ад самага ранку на могілкі «Усходнія», што непадалёк ад Жодзіна, да магілаў сваякоў пачалі прыходзіць людзі. Яны прыносілі кветкі і стравы, а таксама чакалі святара, каб той асвяціў магілы.
21.04.2015 / 15:43
Праваслаўны святар вітаў людзей «Хрыстос Уваскрос!» і кожны раз, калі бачыў застолле побач з магілай, зазначаў што піць і есці тут не варта.
Жанчына замацоўвае рознакаляровыя стужкі на магіле сваіх бацькоў.
Святар чытае Псалтыр.
З-за дажджу і дрэннага надвор'я, многія на могілках былі з парасонамі.
У невялікай каплічцы на могілках людзі ставілі свечкі і маліліся.
Шмат людзей прыводзілі з сабой дзяцей.
Людзі ідуць на могілкі.
Жанчына нясе кветкі на магілу.
Праваслаўны святар асвячае могілкі і вітаецца з людзьмі «Хрыстос Уваскрос!».
Людзі чакаюць асвячэння магілы.
Пажылая пара на магіле сваіх продкаў.
Ежа, пакінутая на магіле.
У адных мясцінах Беларусі на могілках збіраюцца ў Наўскі Вялікдзень (першы чацвер пасля Вялікадня; «наўскі» гэта значыць, «чацвер памерлых», ад старога слова «навец», г.зн. «нябожчык»), у другіх — на Правадную Нядзелю (або «Наўскі Вялікдзень», першая нядзеля пасля Вялікадня, якая «праваджае» святочны тыдзень). Але ў большасці наведванне могілак адбываецца на 9-ты дзень пасля Вялікадня.
Сам назоў Радаўніца (Радуніца, Раданіца) вельмі архаічны. Няма адзінага меркавання пра яго паходжанне. Здавалася б, значэнне слова ляжыць на паверхні.
Так, доўгі час яго этымалогію выводзілі ад «радавацца» або «род». «Род» — ясна, чаму. На карысць «радаснай» тэорыі сведчыла тое, што ў хрысціянскі час Радаўніца стала «Вялікаднем памерлых»: святам, прасякнутым надзеяй на ўваскрашэнне і вечнае жыццё. Аднак многія навукоўцы лічаць такое тлумачэнне павярхоўным.
Больш навуковым ключом да тлумачэння слова можа быць літоўскае raudá «плач з галашэньнем» і raudìnė «малітва з плачам і галашэннем». Параўнайце, як гэта падобна да славянскага «рыдання».
Сам абрад памінання дзядоў па Вялікадні ў нас з літоўцамі ідэнтычны. Назоў «Радаўніца» менш пашыраны на поўдзень ад Беларусі. Прыкладам, ва Украіне.
Дзяржаўным выхадным днём Радаўніца стала пасля звяржэння савецкай улады, у 1991-м. У Расіі, Польшчы і Украіне гэты дзень працоўны.
На могілках прыбіраюцца загадзя, перад днём памінання, калі павінна быць ужо чыста.
На Радаўніцу многія беларусы любяць прынесці на могілкі пачастунак, у тым ліку спіртное. Царква не ўхваляе гэтага, як і пакідання на могілках велікодных яек, кажучы, што галоўнае для нябожчыка — малітва.
Гэты абрад памінання памерлых бярэ свой пачатак яшчэ з дахрысціянскай пары, ён дасёння — адзін з найжывейшых.
Глядзі таксама: Меню для продкаў: як на Радаўніцу «сервіруюць» магілы — фотарэпартаж Сяргея Гудзіліна