Мітынг у падтрымку дэмакратычнай Беларусі ў Кіеве, 8 жніўня 2021 года. Фота: AFP/EAST NEWS
«Ці патрэбныя Украіне стасункі з дэмакратычнай і «нелукашэнкаўскай» Беларуссю? Адказ на гэтае пытанне як бы відавочны: вядома, патрэбныя. Патрэбныя па вельмі многіх прычынах. І для процідзеяння спробам канчатковага ўцягвання Беларусі ў вайну супраць Украіны, і для пасляваеннага развіцця — ужо зразумела, якую небяспеку для нас уяўляе Беларусь у арбіце ўплыву РФ.
Вырашэнне ўсіх гэтых пытанняў немагчымае без дыялогу з беларускай дэмакратычнай апазіцыяй. Аднак менавіта гэтага ўкраінская ўлада да гэтага часу старанна пазбягае. А калі гэтая тэма і з'явіцца на парадку дня, то ёсць высокая верагоднасць таго, што гэтыя кантакты адбудуцца ў такой форме, што толькі павялічыць непаразуменне паміж народамі.
Гэтая калонка — адказ на апублікаваны 12 кастрычніка экспертны аналіз народнага дэпутата ад партыі «Слуга народа» Багдана Ярэменкі «Іншая Беларусь: якой павінна стаць палітыка Кіева і з кім варта весці дыялог». Ён крытыкуе цяперашнюю палітыку Кіева ў дачыненні да Беларусі, у прыватнасці — захаванне дыпламатычных адносін з краінай, з чыёй тэрыторыі ў лютым адбыўся напад РФ, а цяпер яна служыць базай для новых удараў па цывільным насельніцтве і інфраструктуры нашай краіны.
З гэтымі аргументамі варта пагадзіцца:
негатоўнасць Кіева да разрыву адносін трактуецца самаабвешчанымі ўладамі Беларусі як слабасць. А адпаведна, спрашчае прыняцце рашэнняў аб новых кроках на карысць РФ.
Аднак Багдан Ярэменка ідзе далей, прапаноўваючы свой погляд на дыялог Украіны з беларускай апазіцыяй.
Калі коратка, прапануецца і ў далейшым устрымацца ад кантактаў са Святланай Ціханоўскай і яе пераходным урадам. Замест гэтага прапануецца стварыць альтэрнатыўную пляцоўку для аб'яднання беларускай апазіцыі на базе палка імя Кастуся Каліноўскага, а дакладней — на базе створанай ім палітычнай надбудовы.
Па нашых звестках, гэта не меркаванне аднаго дэпутата — такую магчымасць сур'ёзна абмяркоўваюць ва ўкраінскай уладзе. І менавіта таму варта больш падрабязна разабрацца ў гэтым сцэнарыі, яго плюсах і мінусах (спойлер: мінусаў нашмат больш).
Логіка гэтага плана вельмі простая: Украіна мае шмат заўваг да заяў Святланы Ціханоўскай, і наогул яна — чалавек, які выпадкова трапіў у палітыку. Тады як полк імя Каліноўскага — гэта мужныя людзі, якія дапамагаюць абараніць украінскую незалежнасць і маюць павагу як ва Украіне, так і ў Беларусі.
Гэта праўда, але хіба што варта ўдакладніць, што
прэтэнзіі да заяваў Ціханоўскай датычацца перыяду, калі яна рабіла першыя крокі ў палітыцы, тады як яе заявы апошняга часу — толькі праўкраінскія. Ну, і не прадстаўніку партыі дзейнага прэзідэнта Украіны вінаваціць кагосьці ў выпадковым траплянні ў палітыку.
Аднак нават пры такіх абставінах падобны крок будзе ў першую чаргу ўдарам па беларускай апазіцыі, які не прынясе Украіне ніякай карысці.
З апошніх прэзідэнцкіх выбараў у Беларусі прайшло ўжо больш за два гады. За гэты час, нават нягледзячы на крытыку, Ціханоўская застаецца безумоўным лідарам беларускай апазіцыі.
Прычына гэтага вельмі простая — ніводзін іншы палітык не мае такога ўзроўню легітымнасці, як яна, бо на выбарах 2020 года яна альбо выйграла іх, альбо па меншай меры прайшла ў другі тур. Дагэтуль ніводзін з беларускіх апазіцыянераў не мог пахваліцца такім узроўнем падтрымкі.
Гэтая легітымнасць забяспечвае прызнанне Ціханоўскай Захадам — менавіта яе там успрымаюць выразнікам волі беларускага народа. Як наступства, пераважная большасць крытыкаў Ціханоўскай не ставілі пад сумнеў яе лідарства, а тыя, хто на гэта пайшлі — апынуліся на маргінэсе.
У такой сітуацыі штучны раскол сярод беларускай апазіцыі здольны толькі аслабіць яе ўплыў унутры Беларусі. Ці аслабіць аўтарытэт палка Каліноўскага — для многіх беларусаў іх палітычныя амбіцыі будуць выглядаць як спроба Кіева ўзяць пад свой кантроль антылукашэнкаўскі рух. Што, у сваю чаргу, рыкашэтам ударыць па ўспрыманні Украіны беларусамі.
Урэшце, гэта можа мець доўгатэрміновыя негатыўныя наступствы для адносін Украіны з новай постлукашэнкаўскай Беларуссю.
Цяпер каманда Ціханоўскай шукае дыялогу з Кіевам. Яны асуджаюць агрэсію РФ і дапамогу ў гэтай агрэсіі рэжыму Лукашэнкі. А таксама цалкам падтрымліваюць тэрытарыяльную цэласнасць Украіны. Дык ці трэба Кіеву адмаўляцца ад гэтага супрацоўніцтва?
Было б зразумела, калі б украінская ўлада выразна артыкулявала, чаго менавіта яна яшчэ чакае ад беларускай апазіцыі. Магчыма, што беларускія вайскоўцы, якія ўдзельнічаюць у агрэсіі супраць Украіны і ў ваенных злачынствах, паўстануць перад судом? Калі так, гэтыя патрабаванні варта публічна агучыць. Гэта было б больш канструктыўна і карысна, чым цяперашняя стратэгія ігнаравання.
А адначасова варта ўстрымлівацца ад крокаў, якія будуць выглядаць як навязванне суседняму народу сваіх рашэнняў. Нешта падобнае рэгулярна робіць Масква — і ў дачыненні да Мінска (даволі паспяхова), і ў дачыненні да Кіева (на шчасце, ужо даўно без поспеху).
Таму не варта Украіне капіяваць памылковыя практыкі РФ — гэта здольна толькі знішчыць той патэнцыял «мяккай сілы», які Украіна набыла дзякуючы гераізму сваіх ваяроў і грамадства».
Чытайце таксама:
Арастовіч: Беларускае пытанне — адна з галоўных нашых памылак падчас гэтай вайны
Пазняк назваў галоўную памылку Украіны на беларускім кірунку
Ціханоўская звярнулася да Зяленскага
