 ПАР. Від на Кейптаун |
Футбольнае лета-2010. Самы час звярнуць увагу на гаспадыню мундыяля — Паўднёва-Афрыканскую Рэспубліку. Колькі цікавостак пра ПАР.
 ПАР |
Еўрапейская калонія. Доўгі час, акрамя шматлікіх мурынскіх плямён, тут жылі толькі галандскія каланісты і нешматлікія выгнанцы з Францыі і Нямеччыны. У канцы ХVІІІ ст. прыйшлі брытанцы: калі глянуць на мапу, дык заўважаеш, што Паўднёвая Афрыка — важны перавалачны пункт па дарозе з Еўропы ў Індыю, ключ да росквіту Брытанскай імперыі.
У выніку войнаў брытанцы замацаваліся на мысе Добрай Надзеі. Але ўсё адно еўрапейскага люду ў гэтым кутку планеты не паболела: Паўднёвая Афрыка заставалася адно перавалачным пунктам, проста яшчэ адным паўстанкам па маршруце «Лондан-Бамбей» і «Бамбей-Лондан». На беразе акіяна нават стаялі паштовыя скрыні: караблі, якія ішлі ў Індыю пакідалі пошту для караблёў, якія кіраваліся ў Брытанію, і наадварот.
 Паўднёваафрыканскія партызаны |
Краіна вызвалення і паняволення. 1899-1902 - адна з самых драматычных старонак найноўшай гісторыі — вайна белых пасяленцаў Паўднёвай Афрыкі супраць Брытанскай метраполіі. Менавіта адмыслова дзеля бураў ангельскія войскі вынайшлі «хакі». Змагацца ў заўважных чырвоных мундурах ужо не дазвалялі новыя ваенныя ўмовы: з'явілася аўтаматычная зброя. Ангельцам гэта дапамагло — яны перамаглі, але буры атрымалі пэўнае самакіраванне.
Белыя жыхары ПАР, спазнаўшы горкі смак волі, у 1948 г. ўсё ж накінулі пятлю ў выглядзе афіцыйнай палітыкі расавага адасаблення, апартэіду, на шыю карэннага насельніцтва краіны. Толькі ў 90-х г. ХХ ст. пад ціскам чорнай бальшыні і міжнароднага супольнасці кіраўнікі дзяржавы памянялі расісцкія законы і вызвалілі з турмаў шматлікіх палітвязняў, сярод якіх быў будучы першы чорны прэзідэнт краіны, Нэльсан Мандэла.
 |
Made in South Africa.
1. Паўднёвая Афрыка — радзіма самых велічных дрэваў планеты, домападобных баабабаў.
2. Культура Паўднёвай Афрыкі — спалучэнне афрыканшчыны і еўрапейшчыны. Прыклад: у ёханэсбургскіх рэстарацыях можна заказаць стэйк з малпяціны, зробленай на еўрапейскі манер.
3. Радзіма дыяментаў. І не толькі: вялізныя радовішчы золата, плаціны, урану. Няма хіба нафты. А яшчэ ПАР — адзін з найвялікшых пастаўшчыкоў садавіны. Больш за 150 відаў усялякіх сакавітасцяў штодня выязджае на экспарт.
4. Віно. У Беларусі не так шмат паўночнаафрыканскіх тавараў, але заслужанай папулярнасцю карыстаецца віно Made in South Africa, якое ціснуць далёка за экватарам, а разліваюць на мінскім «Крышталі».
Свойская краіна. Калі абгледзець мапу ПАРу, дык у вочы кідаецца анклаў, каралеўства Лесота, аточанае з усіх бакоў. Як яно ўфармавалася? Каралеўства Лесота нарадзілася ў ХІХ ст. у выніку барацьбы паміж галандцамі і ангельцамі. На пэўным этапе Брытанскай імперыі было выгадна існаванне саюзнай дзяржавы туземцаў, якая дапякала сумежны галандскі анклаў — Аранжавую рэспубліку. Лесота дацягнула да нашых дзён, Аранжавая рэспубліка ўлілася ў склад ПАР.
 Шарліз Тэрон |
Знакамітыя паўднёваафрыканцы. Нэльсана Мандэлу і нават ягоную няўдаліцу-жонку Ўіні ведаюць усе, а як наконт іншага змагара за правы чорных, таксама нобелеўскага лаўрэата Дэсманда Мпіла Туту?
Хто яшчэ? Правадыр Ёнкер Афрыкаанер, які ў ХІХ ст. уласнымі рукамі аб'яднаў паўднёва-заходнія народы Афрыцы ў вялікую, але нетрывалую дзяржаву, якую сціпла назваў — Імперыя Афрыкаанера.
Адна з самых панадных акторак Галівуду Шарліз Тэран таксама з гэтых краёў.
Крысціян Барнард — кардыёхірург, аўтар першай трансплантацыі сэрца — яе зямляк.
Наастатак, не забудземся на афрыканскіх Радзівілаў — сям'ю Опенгеймераў, дынастыю здабытчыкаў дыяментаў, некаранаваных каралёў Афрыкі.
